ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με το σύστημα Σένγκεν και τα μέτρα που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19

B9‑0362/2020

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το σύστημα Σένγκεν και τα μέτρα που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19

(2020/2801(RSP))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– έχοντας υπόψη την αναφορά αριθ. 0653/2020,

– έχοντας υπόψη το άρθρο 21 παράγραφος 1 και το άρθρο 67 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

– έχοντας υπόψη το πρωτόκολλο της της Συνθήκης του Άμστερνταμ που ενσωματώνει το κεκτημένο του Σένγκεν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης[1],

– έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/399 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Μαρτίου 2016, περί κώδικα της Ένωσης σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα σύνορα (κώδικας συνόρων του Σένγκεν)[2],

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 30ής Μαρτίου 2020 με τίτλο με τίτλο  « Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19» (C(2020)2051),

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 16ης Ιουλίου 2020 με τίτλο «Κατευθυντήριες οδηγίες για τους εποχιακούς εργαζομένους στην ΕΕ στο πλαίσιο της έξαρσης της νόσου COVID-19» (C(2020) 4813),

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 13ης Μαΐου 2020, με τίτλο «COVID-19: Προς μια σταδιακή και συντονισμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα» (C(2020)3250),

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 17ης Απριλίου 2020 σχετικά με τη συντονισμένη δράση της ΕΕ για την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 και των συνεπειών της[3] και το ψήφισμά του της 19ης Ιουνίου 2020 σχετικά με την κατάσταση στον χώρο Σένγκεν μετά την έξαρση της νόσου COVID-19[4],

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19ης Ιουνίου 2020 σχετικά με την ευρωπαϊκή προστασία των διασυνοριακών και εποχιακών εργαζομένων στο πλαίσιο της κρίσης της νόσου COVID-19[5],

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 17ης Σεπτεμβρίου 2020 με τίτλο «COVID-19: ο συντονισμός των υγειονομικών αξιολογήσεων και της ταξινόμησης των κινδύνων σε επίπεδο ΕΕ και οι επιπτώσεις στον χώρο Σένγκεν και την ενιαία αγορά»[6],

– έχοντας υπόψη τη σύσταση (ΕΕ) 2020/1475 του Συμβουλίου, της 13ης Οκτωβρίου 2020, σχετικά με την εφαρμογή συντονισμένης προσέγγισης όσον αφορά τον περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19[7],

– έχοντας υπόψη τις διαβουλεύσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Αναφορών στις 2 Ιουλίου 2020, σχετικά με την αναφορά 0653/2020,

– έχοντας υπόψη το άρθρο 227 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή Αναφορών έλαβε την αναφορά 0653/2020 από εκπροσώπους των μεθοριακών περιφερειών Βελγίου/Γερμανίας/Κάτω Χωρών/Λουξεμβούργου, στην οποία εκφράζονται ανησυχίες σχετικά με το ξαφνικό κλείσιμο των εσωτερικών συνόρων της ΕΕ ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, και τις συνέπειες που είχαν τα διάφορα μέτρα που θεσπίστηκαν από διάφορα κράτη μέλη για τους πολίτες, ιδίως εκείνους που ζουν σε παραμεθόριες περιοχές·

Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι παραμεθόριες περιοχές αντιπροσωπεύουν το 40% της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το 30% του πληθυσμού της ΕΕ·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το κεκτημένο του Σένγκεν έχει παίξει καθοριστικό ρόλο ώστε οι παραμεθόριες περιοχές να καταστούν τόποι οικονομικών και κοινωνικών ανταλλαγών, καθώς και πρότυπες περιφέρειες εδαφικής συνεργασίας και θεσμικής καινοτομίας·

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πανδημία COVID-19 αποτελεί σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία, η οποία επηρεάζει την υγεία και τη ζωή όλων των ατόμων που διαμένουν στην ΕΕ, καθώς και τα συστήματα υγείας και περίθαλψης στα κράτη μέλη·

Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι, ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, τα περισσότερα κράτη μέλη επανέφεραν τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα ή έκλεισαν τα σύνορα· λαμβάνοντας υπόψη ότι θεσπίστηκαν και εξακολουθούν να ισχύουν προσωρινοί περιορισμοί ταξιδιού από τρίτες χώρες αλλά και από κράτη μέλη της ΕΕ στον χώρο Σένγκεν· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μέτρα αυτά στερούνται συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών και με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι πάνω από 17 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ ζουν και εργάζονται σε χώρα της ΕΕ διαφορετική από αυτή της ιθαγένειάς τους (3,9 % του συνολικού εργατικού δυναμικού το 2018)·

Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν, οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα μπορεί να καθιερωθούν από τα κράτη μέλη κατ’ εξαίρεση και ως έσχατη λύση σε περίπτωση σοβαρής απειλής για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια, και πρέπει να τηρεί την αρχή της αναλογικότητας· λαμβάνοντας υπόψη ότι, απαιτείται σε παρόμοια περίπτωση να αποσταλεί σχετική κοινοποίηση στα άλλα κράτη μέλη και στην Επιτροπή·

1. υπογραμμίζει ότι ο κώδικας συνόρων του Σένγκεν αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς· επαναλαμβάνει ότι η πανδημία COVID-19 είναι μια κρίση για την οποία δεν έχει υπάρχει πρότερη εμπειρία στην Ευρώπη από τότε που δημιουργήθηκε ο χώρος Σένγκεν·

2. τονίζει ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους και από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα μιας λειτουργικής Ευρωπαϊκής Ένωσης· υπενθυμίζει την αυξανόμενη κινητικότητα σε ολόκληρη την ΕΕ για λόγους διαβίωσης, εργασίας, σπουδών ή διοίκησης επιχειρήσεων·

3. επισημαίνει ότι η ελεύθερη κυκλοφορία έχει πληγεί σοβαρά από το πλήρες ή μερικό κλείσιμο των συνόρων από τα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι το βεβιασμένο και ασυντόνιστο ξαφνικό κλείσιμο των συνόρων και τα συνοδευτικά μέτρα που θεσπίστηκαν άφησαν τα διακινούμενα άτομα αποκλεισμένα, και έχουν πλήξει σοβαρά όσους ζουν σε παραμεθόριες περιοχές, περιορίζοντας την ικανότητά τους διέλευσης των συνόρων για λόγους εργασίας ή παροχής και λήψης υπηρεσιών και προς επίσκεψη φίλων ή συγγενών· τονίζει τις αρνητικές επιπτώσεις που είχε το κλείσιμο των εσωτερικών και εξωτερικών συνόρων στον διεθνή επιχειρηματικό, επιστημονικό και τουριστικό τομέα· τονίζει ότι, αντί να καθιερώσουν συνοριακούς ελέγχους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσπαθήσουν να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να επιτρέψουν τη διέλευση των συνόρων, διασφαλίζοντας παράλληλα τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια και προστασία της υγείας·

4. τονίζει την ανάγκη τήρησης των κανόνων του κεκτημένου του Σένγκεν με τον καλύτερο συντονισμό των αντίστοιχων μέτρων στον χώρο Σένγκεν, ιδίως σε διασυνοριακές περιοχές, και προς αποφυγή  μιας κατακερματισμένης προσέγγισης μεταξύ των κρατών μελών· υπογραμμίζει ότι τα περιοριστικά μέτρα σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία θα πρέπει να αποτελέσουν εξαίρεση·  τονίζει ότι οι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία θα πρέπει να αντικατασταθούν από στοχευμένα μέτρα σύμφωνα με τις αρχές της αναλογικότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων· προτρέπει τα κράτη μέλη να μετριάσουν τους περιορισμούς τους· υπενθυμίζει τη σημασία της αποκατάστασης ενός πλήρως λειτουργικού χώρου Σένγκεν χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα·

5. επισημαίνει ότι οι περιοχές που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία δεν συμπίπτουν πάντοτε με τα εθνικά σύνορα και, ως εκ τούτου, οι περιορισμοί των μετακινήσεων θα πρέπει να βασίζονται στην κατάσταση της δημόσιας υγείας ανάλογα με τις περιοχές και να είναι ευέλικτοι και τοπικοί·

6. χαιρετίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής και των κρατών μελών να υποστηρίξουν μια συνεχή και συντονισμένη δράση της ΕΕ για τη διασφάλιση της προστασίας της δημόσιας υγείας και ταυτόχρονα τον σεβασμό της ελεύθερης κυκλοφορίας· καλεί την Επιτροπή, το Συμβούλιο και τα κράτη μέλη να βελτιώσουν περιατέρω και να συνεχίσουν τη συνολική προσπάθεια γενικού συντονισμού με βάση τα βέλτιστα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα, ιδίως όσον αφορά τις ρυθμίσεις περί καραντίνας, τη διασυνοριακή ιχνηλάτηση επαφών, τις στρατηγικές διενέργειας διαγνωστικών εξετάσεων, την κοινή αξιολόγηση και την αμοιβαία αναγνώριση των αποτελεσμάτων των τεστ, και τον προσωρινό περιορισμό των μη απαραίτητων ταξιδιών εντός της ΕΕ· πιστεύει ότι θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ολοκληρωμένα, κατάλληλα και σαφή μέτρα προστασίας της υγείας για τον έλεγχο των ατόμων που διέρχονται τα εσωτερικά σύνορα, προκειμένου να αποφευχθεί η επαναφορά των εσωτερικών συνόρων·

7. χαιρετίζει τη συνεχή καθοδήγηση της Επιτροπής στο πλαίσιο του εν εξελίξει συντονισμού της κοινής αντίδρασης της ΕΕ στην επιδημική έξαρση της νόσου COVID-19, ιδίως όσον αφορά την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης και της απαγόρευσης των διακρίσεων, και την άσκηση της ελεύθερης και δίκαιης μετακίνησης των εργαζομένων και των υπηρεσιών·

8. καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει τις προσπάθειές της για βελτίωση και υποστήριξη της συνεργασίας και του συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ με τα κράτη μέλη και μεταξύ των κρατών μελών κατά την περίοδο της πανδημίας·

9. θεωρεί ότι εργαλεία όπως οι εφαρμογές ιχνηλάτησης της COVID-19 θα πρέπει να είναι συμβατά σε διασυνοριακό επίπεδο ώστε να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητά τους και η δυνατότητα ανίχνευσης των λοιμώξεων κατά τη διάρκεια των μετακινήσεων· υπογραμμίζει ότι οι πολίτες της ΕΕ θα πρέπει να έχουν εύκολη πρόσβαση σε αξιόπιστες, ολοκληρωμένες και σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες σχετικά με τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς και τα μέτρα υγείας και ασφάλειας που σχετίζονται με την πανδημία σε ολόκληρη την ΕΕ· επαναλαμβάνει τη σημασία της πολύγλωσσης επικοινωνίας σχετικά με την πανδημία, με ιδιαίτερη έμφαση στις γλώσσες που χρησιμοποιούνται στις διασυνοριακές περιοχές· καλεί την Επιτροπή να επικαιροποιεί αναλόγως τον ιστότοπο «Re-open EU», προκειμένου να δημιουργηθεί μια πραγματική μονοαπευθυντική θυρίδα που θα διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία κατά τη διάρκεια της πανδημίας και θα βοηθά σημαντικά τους πολίτες να ανακτήσουν τον συνήθη τρόπο ζωής τους·

10. εκφράζει την ανησυχία του για τα πολυάριθμα εμπόδια που αντιμετωπίζουν πολλοί διασυνοριακοί εργαζόμενοι, σπουδαστές και ζευγάρια διαφορετικών εθνικοτήτων σε σταθερή σχέση, λόγω του κλεισίματος των συνόρων και των ταξιδιωτικών περιορισμών· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις ιδιαιτερότητες των διασυνοριακών περιφερειών όπου οι διασυνοριακές μετακινήσεις μεταξύ κατοικίας και εργασίας είναι κοινές· προτείνει, στο πλαίσιο αυτό, οι πολίτες από παραμεθόριες περιοχές και οι διασυνοριακοί εργαζόμενοι να εξαιρούνται από τα μέτρα και τους περιορισμούς που σχετίζονται με την πανδημία, σεβόμενοι παράλληλα τις συμβουλές και τα μέτρα που λαμβάνονται από τις υγειονομικές αρχές των αντίστοιχων κρατών μελών για την πρόληψη της εξάπλωσης του ιού·

11. θεωρεί ότι η ταχεία επιστροφή σε έναν πλήρως λειτουργικό χώρο Σένγκεν έχει τεράστια σημασία και εξαρτάται τόσο από την πολιτική βούληση των κρατών μελών όσο και από τη δέσμευσή τους να συντονίσουν τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο του κεκτημένου του Σένγκεν· υπενθυμίζει ότι πρέπει να αποφεύγεται κάθε ασυντόνιστη και διμερής δράση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιττούς περιορισμούς στην κινητικότητα και την ελεύθερη κυκλοφορία· σημειώνει ότι η στρατηγική για το μέλλον του Σένγκεν αποτελεί μία από τις βασικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής για το 2021· υπενθυμίζει ότι η ολοκλήρωση του χώρου Σένγκεν είναι σημαντικότατη δεδομένου ότι θα διασφαλίσει ότι όλοι οι πολίτες της ΕΕ μπορούν να επωφεληθούν εξίσου από το κεκτημένο της ΕΕ· επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προετοιμάσουν, το συντομότερο δυνατό, σχέδια έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση περαιτέρω εξάπλωσης της COVID-19, προκειμένου να αποφευχθεί να γίνει μεσοπρόθεσμα ημι-μόνιμη ή προσωρινή επιβολή ελέγχων στα σύνορα·

12. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.