Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η προσχώρηση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα

Η διεύρυνση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΕΚ) προς τον Νότο αποτέλεσε μία από τις βαθύτερες αλλαγές στην ευρωπαϊκή πολιτική της δεκαετίας του 1980. Άλλαξε ριζικά τις πολιτικές οικονομικές και κοινωνικές δομές όχι μόνο στις ΕΚ και τα τότε κράτη μέλη, αλλά και στις τρεις υπό ένταξη χώρες: την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Η φετινή χρονιά σηματοδοτεί την 40ή επέτειο από την προσχώρηση της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες (τη σημερινή Ένωση). Η Ελλάδα έγινε το δέκατο κράτος μέλος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων το 1981, μετά τη μετάβασή της από ένα αυταρχικό σε ένα δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η προσχώρηση της Ελλάδας στις ΕΚ συνδέθηκε με την εδραίωση του αναδυόμενου δημοκρατικού συστήματος της χώρας, με αφετηρία τη μεταβατική κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή από τον Ιούλιο του 1974 και μετά. Παρόλο που στα μέσα της δεκαετίας του 1970 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν συμμετείχε επισήμως στη λήψη απόφασης για την ένταξη στις ΕΚ, θεώρησε πολιτική υποχρέωσή του να συζητήσει τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές της προσχώρησης στις ΕΚ και να επιβεβαιώσει την ανάγκη για δημοκρατικές συνθήκες στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό, το παρόν ενημερωτικό σημείωμα εξετάζει τη διαδικασία εκδημοκρατισμού στην Ελλάδα και την προσχώρηση της χώρας στις ΕΚ από την οπτική γωνία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πρώτον, το ενημερωτικό σημείωμα καταδεικνύει ότι το Κοινοβούλιο απαίτησε την πλήρωση θεμελιωδών δημοκρατικών κριτηρίων προτού αποδεχτεί οποιαδήποτε προσέγγιση μεταξύ της Ελλάδας και της Κοινότητας. Κύριο αίτημα, θεμελιωμένο στη βασική αντίληψη της δημοκρατίας, ήταν η διεξαγωγή ελεύθερων και δίκαιων κοινοβουλευτικών εκλογών. Δεύτερον, το ενημερωτικό σημείωμα δείχνει ότι, μετά την εδραίωση δημοκρατικών δομών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέπτυξε γρήγορα σχέσεις με την Ελλάδα, για παράδειγμα με τη Βουλή των Ελλήνων υπό τη μορφή μιας μικτής κοινοβουλευτικής επιτροπής. Οι σχέσεις αυτές λειτούργησαν ως στήριγμα της ενταξιακής διαδικασίας με τη συζήτηση και την προετοιμασία των βασικών κατευθυντήριων γραμμών για τη διεύρυνση των ΕΚ.