ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τεχνικά και επιχειρησιακά μέτρα για πιο αποδοτικές και καθαρές θαλάσσιες μεταφορές

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με τεχνικά και επιχειρησιακά μέτρα για πιο αποδοτικές και καθαρές θαλάσσιες μεταφορές

(2019/2193(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 15ης Ιανουαρίου 2020, σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία[1],

– έχοντας υπόψη τη θέση του που εγκρίθηκε σε πρώτη ανάγνωση στις 16 Σεπτεμβρίου 2020 σχετικά με το παγκόσμιο σύστημα συλλογής δεδομένων για την κατανάλωση μαζούτ από πλοία[2],

– έχοντας υπόψη την τρίτη μελέτη του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού σχετικά με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου[3],

– έχοντας υπόψη την τελική έκθεση της τέταρτης μελέτης του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού σχετικά με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου[4],

– έχοντας υπόψη την υπουργική δήλωση που ενέκριναν τον Δεκέμβριο του 2019 τα συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος και των παρακτίων περιοχών της Μεσογείου (Σύμβαση της Βαρκελώνης),

– έχοντας υπόψη την ετήσια έκθεση της Επιτροπής για το 2019 σχετικά με τις εκπομπές CO2 από τις θαλάσσιες μεταφορές,

– έχοντας υπόψη την οδηγία 2014/94/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2014, για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων[5],

– έχοντας υπόψη το άρθρο 54 του Κανονισμού του,

– προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων,

– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού (A9-0029/2021),

A. λαμβάνοντας υπόψη ότι θαλάσσιες μεταφορές και λιμένες διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην οικονομία της ΕΕ αφού το 90 % σχεδόν των εμπορευμάτων φθάνουν δια θαλάσσης[6], ενώ έχουν μεγάλη σημασία και για τον τουρισμό· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ανωτέρω είναι ζωτικής σημασίας στη διασφάλιση αδιάλειπτων αλυσίδων εφοδιασμού, όπως αποδείχθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19· λαμβάνοντας υπόψη ότι η συνολική οικονομική συνεισφορά του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών της ΕΕ στο ΑΕγχΠ της ΕΕ ανήλθε σε 149 δισεκατομμύρια EUR το 2018 και ότι συντηρεί περισσότερες από 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας[7]· λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2018 ο άμεσος οικονομικός του αντίκτυπος αφορούσε 685 000 θέσεις εργασίας σε θάλασσα και ξηρά εντός της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι το 40 % της ολικής χωρητικότητας του παγκόσμιου στόλου ελέγχεται από την ΕΕ·

B. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι θαλάσσιες μεταφορές εμπορευμάτων και επιβατών αποτελούν βασικό παράγοντα οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής της ΕΕ και δη σε επίπεδο συνδεσιμότητας και προσβασιμότητας με περιφερειακές, νησιωτικές και εξόχως απόκεντρες περιοχές· λαμβάνοντας υπόψη ότι από την άποψη αυτή έχει καθήκον η ΕΕ να επενδύσει στην ανταγωνιστικότητα του ναυτιλιακού τομέα και στην ικανότητά του να υλοποιήσει τη βιώσιμη μετάβαση·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ναυτιλιακός τομέας της ΕΕ θα πρέπει αφενός να συμβάλει στην αντιμετώπιση της απώλειας της βιοποικιλότητας και στην αντιμετώπιση της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, αφετέρου δε να συνεισφέρει στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030·

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υγιείς ωκεανοί και η διαφύλαξη και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων τους έχουν ουσιαστική σημασία για την ανθρωπότητα, αφού χρησιμεύουν ως ρυθμιστές του κλίματος, παράγουν τουλάχιστον το ήμισυ του οξυγόνου της ατμόσφαιρας της γης και λειτουργούν ως ξενιστές βιοποικιλότητας, ως πηγή της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας και ανθρώπινης υγείας και ως πηγή οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως η αλιεία, οι μεταφορές, το εμπόριο, ο τουρισμός, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα προϊόντα υγείας, που θα πρέπει να βασίζονται στην αρχή της βιωσιμότητας·

E. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ναυτιλία είναι ένας τομέας που ρυθμίζεται τόσο σε ενωσιακό όσο και σε διεθνές επίπεδο και εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα· λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα σύστημα για την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και επαλήθευση των εκπομπών CO2 από τις θαλάσσιες μεταφορές βρίσκεται επί του παρόντος υπό αναθεώρηση, με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) στα ύδατα της ΕΕ·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τομέας καταβάλλει συνεχείς προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων μείωσης των GHG, τηρώντας το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο και εφαρμόζοντας αυτές τις τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν πραγματοποιηθεί έως σήμερα·

Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι απαραίτητο να υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση για να επιτευχθεί αυτή η απαραίτητη μετάβαση· λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι καίριας σημασίας να ενισχυθεί περαιτέρω η έρευνα και η καινοτομία με σκοπό θαλάσσιες μεταφορές μηδενικών ανθρακούχων εκπομπών·

H. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τομέας των διεθνών θαλάσσιων μεταφορών εκπέμπει περίπου 940 εκατομμύρια τόνους CO2 τον χρόνο και ευθύνεται για το 2,5 % των παγκόσμιων εκπομπών GHG[8]· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι θαλάσσιες μεταφορές επηρεάζουν επίσης το περιβάλλον, συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή, ενώ μέσω διαφόρων πηγών ρύπανσης, ειδικά της απαέρωσης, των κινητήρων που παραμένουν σε λειτουργία στους λιμένες, της απόρριψης ερματικών υδάτων, υδρογονανθράκων, βαρέων μετάλλων και χημικών ουσιών, της απώλειας εμπορευματοκιβωτίων στη θάλασσα, οι εν λόγω μεταφορές επηρεάζουν επίσης τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κανόνες του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ) για τη μείωση των εκπομπών SOx από τα πλοία ξεκίνησαν να ισχύουν για πρώτη φορά το 2005, με βάση τη Διεθνή Σύμβαση για την πρόληψη της ρύπανσης από πλοία (Σύμβαση MARPOL), και λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ανώτατα όρια των εκπομπών SOx, έχουν έκτοτε γίνει σταδιακά πιο αυστηρά, με αποτέλεσμα η ανώτατη επιτρεπόμενη περιεκτικότητα σε θείο να ανέρχεται σήμερα σε 0,5 % και σε περιοχές ελέγχου των εκπομπών σε 0,1 %· λαμβάνοντας υπόψη ότι η απόφαση αυτή αναμένεται να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΔΝΟ αναμένεται να συμφωνήσει επί ενός παγκόσμιου κανονισμού για τον περιορισμό των «εκπομπών αιθάλης» το 2021· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τομέας των θαλάσσιων μεταφορών είναι ο πιο ενεργειακά αποδοτικός τρόπος μεταφοράς με βάση την ποσότητα του μεταφερόμενου φορτίου και τις αντίστοιχες εκπομπές ανά τόνο μεταφερόμενων εμπορευμάτων και ανά διανυθέντα χιλιόμετρα.

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, εάν δεν τεθούν γρήγορα σε εφαρμογή μέτρα μετριασμού, οι εκπομπές από τις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές μπορούν να σημειώσουν αύξηση από περίπου 90 % των εκπομπών του 2008 το 2018 σε 90 % ως 130 % των εκπομπών του 2008 έως το 2050[9], αποτυγχάνοντας έτσι να συνεισφέρουν επαρκώς στην επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού·

Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι αναγκαίο να περιοριστούν και να αντιμετωπιστούν, έπειτα από εκτίμηση επιπτώσεων της οικείας νομοθεσίας, όλες οι εκπομπές του ναυτιλιακού τομέα που είναι επιζήμιες για την ποιότητα του αέρα και την υγεία των πολιτών·

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ θα πρέπει να υπερασπιστεί ένα υψηλό επίπεδο φιλοδοξιών για τις μειώσεις των εκπομπών στον ναυτιλιακό τομέα, τόσο διεθνώς, όσο και σε επίπεδο ΕΕ·

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι καθαρές τεχνολογίες και λύσεις προσαρμοσμένες στον εκάστοτε τύπο του πλοίου και ναυτικό τομέα πρέπει να υιοθετηθούν·  λαμβάνοντας υπόψη ότι η έρευνα, οι επενδύσεις και η επαρκής στήριξη είναι θεμελιώδους σημασίας για να εξασφαλιστούν καινοτόμες λύσεις και να υλοποιηθεί η βιώσιμη μετάβαση του ναυτιλιακού τομέα·

ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις που άπτονται της απαλλαγής του ναυτιλιακού τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές οφείλουν να συμμορφωθούν με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουνίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων και να ακολουθήσουν τις βασικές αρχές της δίκαιης μετάβασης, όπως είναι η δημιουργία θέσεων εργασίας ποιότητας, οι εγγυήσεις επανεκπαίδευσης και επαναδιάθεσης και τα διαρθρωτικά μέτρα στα πεδία της υγείας και της ασφάλειας για όλους τους εργαζομένους, με ιδιαίτερη έμφαση στις ευκαιρίες για τις γυναίκες και τους νέους εργαζομένους, προκειμένου να διαφοροποιηθεί το εργατικό δυναμικό του ναυτιλιακού τομέα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάλληλη εκπαίδευση και οι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας του ναυτικού προσωπικού είναι θεμελιώδεις, μεταξύ άλλων, και για την πρόληψη συμβάντων και δη περιβαλλοντικών·

ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή διεξάγει επί του παρόντος εκτίμηση επιπτώσεων για την ενσωμάτωση των θαλάσσιων μεταφορών στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής της ΕΕ (ΣΕΔΕ)·

ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι ανάγκη να έχει ολοκληρωθεί η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών μέχρι το 2050 για να υλοποιηθούν οι στόχοι της Πράσινης Συμφωνίας·

Καθεστώτα παροχής κινήτρων για καθαρή ενέργεια

1. θεωρεί λυπηρή τη στρέβλωση του ανταγωνισμού που παρατηρείται στην ευρωπαϊκή αγορά μεταξύ ορυκτών καυσίμων, στα οποία επιφυλάσσεται ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση, και καθαρών εναλλακτικών καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές· καλεί την Επιτροπή να βρει λύσεις στο πρόβλημα προτείνοντας την επαναφορά κανόνων δίκαιου και θεμιτού ανταγωνισμού, εφαρμόζοντας την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» στις θαλάσσιες μεταφορές και τονώνοντας και ενθαρρύνοντας περαιτέρω, μεταξύ άλλων και με φορολογικές απαλλαγές, τη χρήση στον τομέα της ναυτιλίας εναλλακτικών λύσεων αντί των βαρέων καυσίμων ώστε να υπάρξει σημαντική μείωση του αντικτύπου στο κλίμα και στο περιβάλλον·

2. αναγνωρίζει τον αντίκτυπο που έχει η χρήση βαρέος μαζούτ· τονίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα των εκπομπών καυσίμων από τα πλοία και να καταργηθεί σταδιακά η χρήση βαρέος μαζούτ στη ναυτιλία, όχι μόνο ως καυσίμου, αλλά και ως μείγματος για καύσιμα πλοίων· επισημαίνει την ανάγκη τεχνολογικής ουδετερότητας εφόσον συνάδει αυτή με τους περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ· σημειώνει ότι οι θαλάσσιες μεταφορές πάσχουν από την έλλειψη επαρκών κριτηρίων αποχαρακτηρισμού των αποβλήτων εναρμονισμένων σε επίπεδο ΕΕ· τονίζει την ανάγκη πρόληψης της διαρροής άνθρακα και την ανάγκη διατήρησης της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού τομέα θαλάσσιων μεταφορών·

3. υπενθυμίζει ότι ο τομέας της ναυτιλίας οφείλει να συμβάλει στις προσπάθειες της Ένωσης για μείωση των εκπομπών GHG χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η ανταγωνιστικότητα του τομέα· τονίζει την ανάγκη να χρησιμοποιηθούν όλες οι εύκολα εφαρμόσιμες επιλογές, και να γίνουν επενδύσεις σε αυτές, για τη μείωση των εκπομπών από τις θαλάσσιες μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών μετάβασης ως εναλλακτικών λύσεων αντί του βαρέος μαζούτ, εκ παραλλήλου με την αναζήτηση και τη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων εναλλακτικών λύσεων μηδενικών εκπομπών· αναγνωρίζει τη σημασία των τεχνολογιών μετάβασης, όπως οι ΥΦΑ και οι υποδομές ΥΦΑ, για τη σταδιακή μετεξέλιξη προς εναλλακτικές λύσεις μηδενικών εκπομπών στον τομέα της ναυτιλίας·

4. υπενθυμίζει τη δέσμευση της ΕΕ για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, σύμφωνα με τη συμφωνία του Παρισιού· τονίζει επ’ αυτού τον πρωταγωνιστικό ρόλο της ΕΕ και την ανάγκη να υπάρξει διαπραγμάτευση για να μειωθούν οι εκπομπές CO2 του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών και σε διεθνές επίπεδο, στο πλαίσιο του ΔΝΟ, δεδομένης της διεθνούς και ανταγωνιστικής διάστασης του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών· υπενθυμίζει τις προηγούμενες θέσεις του Κοινοβουλίου σχετικά με την ένταξη της ναυτιλίας στο ΣΕΔΕ της ΕΕ· τονίζει επ’ αυτού, ότι η ένταξη του ευρωπαϊκού ναυτιλιακού τομέα στο ΣΕΔΕ της ΕΕ[10] θα πρέπει να βασιστεί σε ολοκληρωμένη εκτίμηση επιπτώσεων που θα λαμβάνει επαρκώς υπόψη, μεταξύ άλλων, την ανταγωνιστικότητα των φορέων εκμετάλλευσης και των επιχειρήσεων της ΕΕ, την απασχόληση στον τομέα της ναυτιλίας και τον κίνδυνο διαρροής άνθρακα· προτείνει τη διοχέτευση του μεγαλυτέρου μέρους των εσόδων του ETS που συνδέονται με τη ναυτιλία στη χρηματοδότηση ενός προγράμματος ανανέωσης και επανεξοπλισμού του στόλου, καθώς και στη χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των πλοίων και τη στήριξη των επενδύσεων σε καινοτόμες τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας και σε υποδομές για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές των ευρωπαϊκών θαλάσσιων μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων και των λιμένων και για την ανάπτυξη καθαρών εναλλακτικών καυσίμων και σχετικών με τη θάλασσα επενδύσεων·

5. καλεί την Επιτροπή να χρησιμοποιήσει το κύρος της στον ΔΝΟ, προκειμένου να επιτύχει ένα σύστημα αντιστάθμισης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη διεθνή ναυτιλία και να διασφαλίσει μια ρεαλιστική πορεία μείωσης των εκπομπών·

6. ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας FuelEU για τη ναυτιλία όχι μόνο την ένταση άνθρακα των καυσίμων αλλά και τα τεχνικά και επιχειρησιακά μέτρα που θα ενισχύσουν την αποδοτικότητα των πλοίων και των δραστηριοτήτων τους· υπενθυμίζει ότι, στο πλαίσιο της αναθεώρησης του κανονισμού (ΕΕ) 2015/757, το Κοινοβούλιο ζήτησε στόχο απόδοσης -40 % για τους εφοπλιστές έως το 2030 κατά μέσο όρο σε όλα τα πλοία υπό την ευθύνη τους, σε σύγκριση με τη μέση απόδοση ανά κατηγορία πλοίων του ίδιου μεγέθους και τύπου· προσθέτει ότι η πρωτοβουλία θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει μια προσέγγιση κύκλου ζωής που θα ενσωματώνει όλες τις εκπομπές GHG· τονίζει ότι τα εναλλακτικά καύσιμα που δεν πληρούν το όριο -70 % της οδηγίας REDII βάσει του κύκλου ζωής τους δεν θα πρέπει να επιτρέπονται για κανονιστική συμμόρφωση·

Λιμένες και φορτίο

7. υπενθυμίζει την ανάγκη να τονωθεί η συνεργασία μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών και να πραγματοποιηθεί ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των λιμένων, του ναυτιλιακού τομέα και των προμηθευτών καυσίμων και ενέργειας, με σκοπό τη διαμόρφωση πλαισίου γενικής πολιτικής για την απαλλαγή λιμένων και ακτών από ανθρακούχες εκπομπές· παροτρύνει τις λιμενικές αρχές να εφαρμόζουν μεθόδους βιώσιμης διαχείρισης και να τις πιστοποιούν μέσω μεθοδολογιών που ενσωματώνουν την ανάλυση κύκλου ζωής των λιμενικών υπηρεσιών, όπως αυτές που προσφέρονται από την περιβαλλοντική δήλωση προϊόντος·

8. τονίζει ότι τα υπερπόντια εδάφη, συμπεριλαμβανομένων των εξόχως απόκεντρων περιοχών και των υπερπόντιων χωρών και εδαφών, και των λιμένων που βρίσκονται σε αυτά, είναι υψίστης σημασίας για την ευρωπαϊκή κυριαρχία και για το ευρωπαϊκό και διεθνές θαλάσσιο εμπόριο δεδομένης της στρατηγικής τους θέσης· επισημαίνει ότι οι καθοριστικοί παράγοντες επενδύσεων για τους εν λόγω λιμένες είναι πολύ διαφορετικοί και περιλαμβάνουν από την υποστήριξη του κλασικού ρόλου τους στην υποδοχή πλοίων (φόρτωση, εκφόρτωση, αποθήκευση και μεταφορά εμπορευμάτων) έως τη διασφάλιση πολυτροπικών συνδέσεων, την κατασκευή υποδομών που σχετίζονται με την ενέργεια, την ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή και τον συνολικό οικολογικό προσανατολισμό και την ψηφιοποίηση των σκαφών· ζητεί περαιτέρω επενδύσεις σε λιμένες που βρίσκονται σε υπερπόντια εδάφη, ώστε να μετατραπούν σε στρατηγικούς συνεργατικούς σχηματισμούς πολυτροπικών μεταφορών, παραγωγής, αποθήκευσης και διανομής ενέργειας, καθώς και τουρισμού·

9. σημειώνει τη διασυνοριακή διάσταση των θαλάσσιων λιμένων· τονίζει τον ρόλο των λιμένων ως συνεργατικών σχηματισμών όλων των τρόπων μεταφοράς, ενέργειας, βιομηχανίας και γαλάζιας οικονομίας· αναγνωρίζει την αυξημένη ανάπτυξη της λιμενικής συνεργασίας και ομαδοποίησης·

10. σημειώνει τον θετικό ρόλο του ευρωπαϊκού ναυτιλιακού συνεργατικού σχηματισμού και τις θετικές εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο για τη στήριξη της καινοτομίας και τη μείωση των εκπομπών από τη ναυτιλία, και καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να στηρίξουν πρωτοβουλίες που συμβάλλουν σε αυτές τις θετικές εξελίξεις·

11. ζητεί από την Επιτροπή να υποστηρίξει, δια της νομοθετικής οδού, τον στόχο για μηδενική ρύπανση (εκπομπές GHG και ατμοσφαιρικοί ρύποι) κατά τον ελλιμενισμό και να προωθήσει την ανάπτυξη και την εφαρμογή καθαρών, πολυτροπικών λύσεων στους λιμένες, οι οποίες υποστηρίζονται μέσω προσέγγισης βάσει διαδρόμων· καλεί ιδίως την Επιτροπή να αναλάβει ταχεία δράση για τη ρύθμιση της πρόσβασης των πλέον ρυπογόνων πλοίων στους λιμένες της ΕΕ, με βάση το πλαίσιο της οδηγίας για τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος λιμένα, και να παράσχει κίνητρα και να στηρίξει τη χρήση του χερσαίου εφοδιασμού με τη χρήση καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας ή άλλων τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη μείωση των εκπομπών GHG και των ατμοσφαιρικών ρύπων· εκφράζει τη λύπη του για την αναβολή της αναθεώρησης της οδηγίας 2014/94/ΕΕ· καλεί την Επιτροπή να καταθέσει πρόταση για αναθεώρηση της οδηγίας 2014/94/ΕΕ το συντομότερο δυνατό προκειμένου να συμπεριλάβει κίνητρα τόσο για τα κράτη μέλη όσο και για τους λιμένες, ώστε να ενταθεί η ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών· ζητεί από την Επιτροπή να προτείνει αναθεώρηση της οδηγίας 2003/96/ΕΚ του Συμβουλίου·

12. καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει στρατηγική για λιμένες μηδενικών εκπομπών και να στηρίξει πρωτοβουλίες  από τη βάση στην κορυφή, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την προώθηση της ανάπτυξης λιμενικών βιομηχανιών που ειδικεύονται στην κυκλική οικονομία, επιτρέποντας ιδίως την καλύτερη ανάκτηση αποβλήτων από πλοία που συλλέγονται και υποβάλλονται σε επεξεργασία σε λιμένες·

13. καλεί την Επιτροπή να προωθήσει, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, μια στροφή των μεταφορών προς τις θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων, καθώς και τις σιδηροδρομικές και τις εσωτερικές πλωτές μεταφορές, ως βιώσιμη εναλλακτική λύση στις οδικές και αεροπορικές μεταφορές εμπορευμάτων και επιβατών· υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων στην επίτευξη των στόχων της αλλαγής για τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και των εκπομπών, και ως εφαλτήριο για έναν τρόπο μεταφοράς μηδενικών εκπομπών· επισημαίνει πόσο σημαντικό είναι προς τον σκοπό αυτό το να δρομολογήσει μια στρατηγική ανανέωσης και επανεξοπλισμού του στόλου της ΕΕ για την προώθηση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασής της και για την εδραίωση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού τομέα της ναυτιλιακής τεχνολογίας· υπενθυμίζει, για τον σκοπό αυτόν, την ανάγκη να υπάρχει δίκτυο υποδομής με τη δυνατότητα να παρέχει αυτήν τη διατροπική ικανότητα, το οποίο συνεπάγεται την εκπλήρωση των επενδυτικών δεσμεύσεων που εκφράζονται στο ΔΕΔ-Μ στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF)·

14. επισημαίνει ότι η ενίσχυση των απρόσκοπτων συνδέσεων πολλαπλών μεταφορών μεταξύ λιμένων και του δικτύου ΔΕΔ-Μ, καθώς και η βελτίωση της διαλειτουργικότητας μεταξύ των διαφόρων τρόπων μεταφοράς, θα εξαλείψουν τα σημεία κυκλοφοριακής στένωσης και θα μειώσουν τη συμφόρηση· υπογραμμίζει τη σημασία των θαλάσσιων και εσωτερικών λιμένων ως στρατηγικών και πολυτροπικών κόμβων του δικτύου ΔΕΔ-Μ·

15. ζητεί επίσης σαφή στρατηγική για την προώθηση της ναυτιλίας μεταφοράς με οχηματαγωγά πλοία (RO-RO) για τις εμπορευματικές μεταφορές, το οποίο θα μειώσει την παρουσία βαρέων οχημάτων στους δρόμους· παροτρύνει την Επιτροπή να προβεί σε πιο απτές ενέργειες για να συνδυάσει τη θαλάσσια πολιτική της με τον στόχο της αποφυγής χρονοβόρων και επιβλαβών για το περιβάλλον οδικών μεταφορών σε ολόκληρη την ήπειρο, διευκολύνοντας παραδόσεις πιο κοντά στις αγορές τελικού προορισμού μέσω μικρότερων λιμένων·

16. καλεί την Επιτροπή να δώσει νέο νόημα στην έννοια των θαλάσσιων αρτηριών ως αναπόσπαστου τμήματος του δικτύου ΔΕΔ-Μ, δεδομένου ότι συμβάλλει καθοριστικά στη διευκόλυνση των συνδέσεων και των γραμμών μικρών αποστάσεων ως βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων αντί των χερσαίων μεταφορών και να διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ θαλάσσιων λιμένων καθώς και τη σύνδεσή τους με την ενδοχώρα, μέσω της απλοποίησης των κριτηρίων πρόσβασης και δη σε ό,τι αφορά τις συνδέσεις μεταξύ λιμένων εκτός κεντρικού δικτύου, καθώς και μέσω της παροχής σημαντικής χρηματοδοτικής στήριξης στις θαλάσσιες συνδέσεις που λειτουργούν εναλλακτικά στις χερσαίες μεταφορές, με παράλληλη μέριμνα ώστε να συνδεθούν με σιδηροδρομικά δίκτυα·

17. πιστεύει ότι βιώσιμες ευρωπαϊκές θαλάσσιες μεταφορές και μακράς πνοής υποδομές που περιλαμβάνουν το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και την μελλοντική του επέκταση είναι κρίσιμης σημασίας για την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας· τονίζει ότι η ποσοστιαία αύξηση των πλωτών εμπορευματικών μεταφορών στην ΕΕ, όπως προβλέπεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, χρειάζεται ένα συγκεκριμένο ενωσιακό επενδυτικό σχέδιο και συγκεκριμένα μέτρα σε επίπεδο ΕΕ·

Περιοχές ελέγχου εκπομπών και ΔΝΟ

18. υπογραμμίζει ότι είναι επειγόντως ανάγκη σε υγειονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο να θεσπιστεί περιοχή ελέγχου ατμοσφαιρικών εκπομπών (SECA) που θα καλύπτει όλες τις μεσογειακές χώρες· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να υποστηρίξουν ενεργά την πρόταση για μια τέτοια περιοχή στον ΔΝΟ πριν από το 2022· παροτρύνει τα κράτη μέλη να υποστηρίξουν επίσης την αρχή της ταχείας έγκρισης μιας ζώνης ελέγχου των εκπομπών αζώτου (NECA) με στόχο τη μείωση των εκπομπών αζώτου στη Μεσόγειο·

19. καλεί την Επιτροπή να εργαστεί για την επέκταση αυτών των περιοχών ελέγχου εκπομπών σε όλες τις θάλασσες της ΕΕ, προκειμένου να μειωθούν με ομοιογενή τρόπο τα επιτρεπόμενα επίπεδα NOx και SOx στα πλοία· επισημαίνει το γεγονός ότι η σωρευτική μείωση των εκπομπών οξειδίων του θείου και οξειδίων του αζώτου έχει άμεση επίδραση στη μείωση των λεπτών σωματιδίων (PM10 και PM 2,5)·

20. τονίζει ότι η ΕΕ θα πρέπει να δώσει το παράδειγμα, θεσπίζοντας φιλόδοξες νομικές απαιτήσεις για καθαρές θαλάσσιες μεταφορές, υποστηρίζοντας, παράλληλα, και ζητώντας επιτακτικά τη λήψη τουλάχιστον εξίσου φιλόδοξων μέτρων σε διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΔΝΟ, τα οποία θα δώσουν στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών τη δυνατότητα να καταργήσει σταδιακά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο και σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού·

Πλοία και πρόωση

21. καλεί την Επιτροπή, τους πλοιοκτήτες και τους διαχειριστές πλοίων να μεριμνήσουν για την εφαρμογή όλων των διαθέσιμων επιχειρησιακών και τεχνικών μέτρων προκειμένου να επιτευχθεί ενεργειακή απόδοση, όπως είναι συγκεκριμένα η βελτιστοποίηση της ταχύτητας, συμπεριλαμβανομένης της βραδείας πλεύσης όπου είναι σκόπιμη, οι καινοτομίες στην υδροδυναμική, η βελτιστοποίηση των πλωτών οδών, η εισαγωγή νέων μεθόδων πρόωσης, όπως οι τεχνολογίες αιολικής υποβοήθησης, η βελτιστοποίηση των σκαφών και η καλύτερη βελτιστοποίηση εντός της αλυσίδας εφοδιαστικής στον τομέα της ναυτιλίας·

22. σημειώνει ότι, στον ναυτιλιακό τομέα, ο πλοιοκτήτης δεν ταυτίζεται πάντοτε με το πρόσωπο ή την οντότητα που εκμεταλλεύεται εμπορικά το πλοίο. θεωρεί, ως εκ τούτου, ότι η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» θα πρέπει να ισχύει και να δημιουργεί ευθύνη για το μέρος που είναι υπεύθυνο για την εμπορική εκμετάλλευση του πλοίου, δηλαδή για την εμπορική οντότητα η οποία πληρώνει για το καύσιμο που καταναλώνει το πλοίο, όπως είναι ο πλοιοκτήτης, ο διαχειριστής, ο χρονοναυλωτής ή ο ναυλωτής γυμνού πλοίου·

23. σημειώνει ότι η ψηφιοποίηση και η αυτοματοποίηση του ναυτιλιακού τομέα, των λιμένων και των πλοίων έχουν σημαντικές δυνατότητες να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών του τομέα και διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην απαλλαγή του τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές σύμφωνα με τις φιλοδοξίες της Πράσινης Συμφωνίας, ιδίως μέσω της αύξησης των ανταλλαγών επικαιροποιημένων και επαληθευμένων δεδομένων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτέλεση τεχνικών εργασιών και συντήρησης, όπως για παράδειγμα για την πρόβλεψη του πλέον αποδοτικού ως προς τα καύσιμα τρόπου λειτουργίας ενός πλοίου σε συγκεκριμένη διαδρομή, και για τη βελτιστοποίηση των λιμένων κατάπλου, η οποία συμβάλλει στη μείωση της αναμονής των πλοίων στα λιμάνια και συνεπώς των εκπομπών· τονίζει την ανάγκη να χρησιμοποιηθεί η ψηφιοποίηση ως μέσο για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών του τομέα, καθιστώντας έτσι τα πλοία ενεργειακώς αποδοτικότερα, για να είναι σε θέση να πληρούν τα πρότυπα ελέγχου των εκπομπών και για να διευκολυνθεί η διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων· ζητεί να ληφθούν μέτρα και να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στην ψηφιοποίηση, την έρευνα και την καινοτομία, ιδίως για την ανάπτυξη και την εναρμονισμένη διασυνοριακή υλοποίηση συστημάτων παρακολούθησης της κυκλοφορίας των πλοίων και ενημέρωσης (VTMIS)· σημειώνει ότι η διάδοση της ψηφιοποίησης και των αυτοματισμών στον κλάδο της ναυτιλίας θα επιφέρει αλλαγές στα επιμέρους επαγγελματικά προσόντα και απαιτούμενες δεξιότητες· τονίζει ότι οι εν λόγω διαφορετικές δεξιότητες και γνώσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά την τεχνολογία των πληροφοριών, θα αποτελούν απαραίτητα προσόντα για τους ναυτικούς, ώστε αυτοί να είναι σε θέση να διασφαλίζουν την ασφάλεια και την αποδοτική λειτουργία·

24. εκφράζει την ικανοποίησή του για τη νέα οριακή τιμή περιεκτικότητας των καυσίμων σε θείο (0,5 %) που εισήγαγε ο ΔΝΟ την 1η Ιανουαρίου 2020 και τονίζει ότι δεν πρέπει να γίνει αιτία μετατόπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα ύδατα· ζητεί, ως εκ τούτου, από την Επιτροπή και από τα κράτη μέλη, στο πνεύμα της οδηγίας (ΕΕ) 2019/883, να πραγματοποιήσουν στο επίπεδο του ΔΝΟ ολοκληρωμένη εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των απορρίψεων λυμάτων από τις ανοιχτού τύπου πλυντρίδες και από άλλα κατάλοιπα φορτίου, και να μεριμνήσουν για την ορθή συλλογή και επεξεργασία αυτών στις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής· παροτρύνει επ’ αυτού μετ’ επιτάσεως τα κράτη μέλη να θεσπίσουν απαγορεύσεις απόρριψης λυμάτων από ανοιχτού τύπου πλυντρίδες και από ορισμένα κατάλοιπα φορτίου στα χωρικά τους ύδατα, σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας 2000/60/ΕΚ· τονίζει ότι θα πρέπει εξαρχής να προτιμώνται βιώσιμες λύσεις, με βάση ανάλυση κύκλου ζωής· σημειώνει ότι ο σκοπός των ανοικτού τύπου πλυντρίδων είναι η αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ότι έχουν πραγματοποιηθεί σχετικές επενδύσεις· τονίζει ότι η χρήση ανοικτού τύπου πλυντρίδων έχει αντίκτυπο στο περιβάλλον και εκφράζει την ικανοποίησή του διότι ο ΔΝΟ μελετά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους· καλεί επ’ αυτού την Επιτροπή να εφαρμόσει, βάσει αξιολόγησης αντικτύπου, σταδιακή κατάργηση της χρήσης πλυντρίδων ανοικτού τύπου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τα όρια εκπομπών, σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στο πλαίσιο του ΔΝΟ και της Σύμβασης MARPOL·

25. ζητεί από την Επιτροπή να ενσωματώσει εναλλακτικά συστήματα πρόωσης, συμπεριλαμβανομένων της αιολικής και της ηλιακής, στην επικείμενη πρωτοβουλία FuelEU Maritime· καλεί επίσης την Επιτροπή να αξιολογήσει τις τρέχουσες πρωτοβουλίες και τα έργα για θαλάσσιες εμπορευματικές ιστιοπλοϊκές μεταφορές και να μεριμνήσει ώστε να καταστούν αυτά τα συστήματα πρόωσης για μεταφορές επιλέξιμα για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση·

26. καλεί την Επιτροπή να θέσει σε εφαρμογή μέτρα, συνοδευόμενα από την απαραίτητη χρηματοδότηση, που θα επιτρέψουν στα ευρωπαϊκά ναυπηγεία να πραγματοποιήσουν πρόσθετες επενδύσεις σε μια βιώσιμη, κοινωνική και ψηφιοποιημένη ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία, κλάδο στρατηγικής σημασίας για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, στηρίζοντας έτσι τη μετάβαση σε ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας που θα λαμβάνει υπόψη ολόκληρο τον κύκλο ζωής των πλοίων· εμμένει στη σημασία της υποστήριξης και της ανάπτυξης βιώσιμων λύσεων για τη ναυπήγηση και τη διάλυση πλοίων εντός της ΕΕ, σύμφωνα με το Νέο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία· τονίζει, εν προκειμένω, ότι τα ναυπηγεία θα πρέπει να επιδεικνύουν δέουσα επιμέλεια στις αλυσίδες αξίας τους εντός και εκτός της ΕΕ, σύμφωνα με τα πρότυπα του ΟΟΣΑ και του ΟΗΕ, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά τη διάλυση πλοίων·

Ενωσιακή χρηματοδότηση

27. καλεί την Επιτροπή να στηρίξει, στο πλαίσιο των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ και δη των προγραμμάτων «Ορίζων Ευρώπη» και InvestEU, την έρευνα και την ανάπτυξη καθαρών τεχνολογιών και καυσίμων· επισημαίνει τις δυνατότητες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πρόσθετες ανανεώσιμες πηγές, συμπεριλαμβανομένου του πράσινου υδρογόνου, της αμμωνίας και της αιολικής πρόωσης· τονίζει, εν προκειμένω, τις οικονομικές επιπτώσεις της μετάβασης σε καθαρά εναλλακτικά καύσιμα για τη ναυπηγική βιομηχανία, για την χερσαία αλυσίδα εφοδιασμού καυσίμων και για τους λιμένες· εκτιμά ότι οι λιμένες αποτελούν φυσικούς κόμβους για την παραγωγή, την αποθήκευση, τη διανομή και τη μεταφορά καθαρών εναλλακτικών καυσίμων· ζητεί την ανανέωση των προσκλήσεων υποβολής έργων για την «Πράσινη Συμφωνία» στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» που δημοσιεύθηκαν από την Επιτροπή στο πλαίσιο του «Ορίζων 2020» ιδίως για το «πρασίνισμα» του ναυτιλιακού τομέα και για την υποστήριξη της έρευνας-καινοτομίας και της ανάπτυξης εναλλακτικών λύσεων ως προς τα βαρέα καύσιμα που θα μειώσουν σημαντικά τον αντίκτυπο στο κλίμα και στο περιβάλλον του ναυτιλιακού τομέα·

28. ζητεί από την Επιτροπή, σε σχέση με έργα που αποσκοπούν στην απαλλαγή των θαλάσσιων μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές και στη μείωση των ρυπογόνων εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων των απαραίτητων λιμενικών υποδομών και εγκαταστάσεων, να τα καταστήσει επιλέξιμα στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής και μέσω των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων, του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» και της Πράσινης Συμφωνίας, και να διαθέσει κονδύλια και κίνητρα για τη στήριξη του ναυτιλιακού τομέα κατά τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών ανθρακούχων εκπομπών, λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική διάσταση του μετασχηματισμού· τονίζει τη σημασία δημιουργίας συνεργειών και συμπληρωματικότητας μεταξύ των διαφόρων χρηματοδοτικών λύσεων της ΕΕ, χωρίς να δημιουργείται περιττή διοικητική επιβάρυνση, η οποία θα αποθάρρυνε τις ιδιωτικές επενδύσεις και, ως εκ τούτου, θα επιβράδυνε την τεχνολογική πρόοδο και, συνεπώς, τη βελτίωση της σχέσης κόστους-αποδοτικότητας· καλεί την Επιτροπή να προωθήσει και να επενδύσει σε μια ευρωπαϊκή βιομηχανία πράσινων πλοίων στην επικράτεια της ΕΕ, πρωτοστατώντας στην ανάπτυξη νέων πλοίων οικολογικού σχεδιασμού, στην ανακαίνιση και στον εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων σκαφών, καθώς και στη διάλυση πλοίων·

29. θεωρεί ότι οιαδήποτε ρεαλιστική διαδικασία μετάβασης προς τον στόχο των μηδενικών εκπομπών πρέπει να βασίζεται στην ανάμειξη και τη συμμετοχή των παραγόντων του τομέα και στην κοινοτική υποστήριξη που εκφράζεται σε επαρκή προϋπολογισμό και διάλογο, ευελιξία και επιμέλεια για την προώθηση των απαραίτητων ρυθμιστικών μεταρρυθμίσεων· οι εν λόγω προϋποθέσεις είναι απαραίτητες για την προώθηση της στρατηγικής συνεργασίας που εστιάζει στη βιωσιμότητα με τη χρήση μέσων όπως η συν-προγραμματισμένη εταιρική σχέση «Μηδενικές εκπομπές για θαλάσσιες μεταφορές»·

30. υπενθυμίζει ότι οι στόχοι της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και της στροφής των μεταφορών πρέπει να υποστηριχθούν από τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF), ο οποίος πρέπει να λάβει ενισχυμένους δημοσιονομικούς πόρους·

31. εκφράζει επ’ αυτού τη λύπη του για την απόφαση του Συμβουλίου να μειώσει τα κονδύλια του προϋπολογισμού μελλοντοστραφών προγραμμάτων, όπως είναι ο CEF, το InvestEU και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»· σημειώνει ότι το φιλόδοξο θεματολόγιο της ΕΕ για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα πρέπει να υποστηρίζεται από αντίστοιχα χρηματοδοτικά και χρηματοοικονομικά μέσα·

32. υπενθυμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) παρέχει στήριξη για τη χορήγηση ελκυστικών δανείων κεφαλαίου· θεωρεί, ωστόσο, ότι θα πρέπει να μειωθεί το κατώτατο όριο χρηματοδότησης έργων μικρής κλίμακας· υπενθυμίζει, εν προκειμένω, ότι το πρόγραμμα εγγυήσεων για την πράσινη ναυτιλία (Green Shipping Guarantee, GSG) που στοχεύει στην επίσπευση της υλοποίησης επενδύσεων σε πιο πράσινες τεχνολογίες από ευρωπαϊκές ναυτιλιακές εταιρείες, θα πρέπει επίσης να παρέχει στήριξη για μικρότερες συναλλαγές, καθώς και για πιο ευέλικτους όρους δανεισμού· θεωρεί, επιπλέον, ότι η ΕΤΕπ θα πρέπει να παρέχει στους ναυπηγούς χρηματοδότηση πριν από την παράδοση και μετά την παράδοση, το οποίο θα ενίσχυε σημαντικά την υλοποίηση και τη βιωσιμότητα των έργων·

33. επισημαίνει ότι η στροφή προς την κατεύθυνση της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και η ώθηση σε συστήματα παροχής κινήτρων για καθαρές μορφές ενέργειας στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών θα καταστήσει αναγκαία την εκ νέου επανεκπαίδευση και την κατάρτιση των εργαζομένων· υπενθυμίζει ότι θα πρέπει να προβλεφθεί για το θέμα αυτό χρηματοδότηση από την ΕΕ και τα κράτη μέλη· προτρέπει την Επιτροπή να δημιουργήσει ένα ενωσιακό δίκτυο για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών σχετικά με τον τρόπο προσαρμογής του εργατικού δυναμικού στις νέες ανάγκες του τομέα·

34. συντάσσεται με την Επιτροπή σε ό,τι αφορά την επανεξέταση από αυτήν των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις σε όλους τους σχετικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών και δη των θαλάσσιων, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας με την εφαρμογή της αρχής της «δίκαιης μετάβασης» και με την παροχή στις εθνικές κυβερνήσεις της ευχέρειας να στηρίζουν άμεσα επενδύσεις για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και την καθαρή ενέργεια· ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει κατά πόσον οι ισχύουσες φορολογικές απαλλαγές δημιουργούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ τομέων· καλεί την Επιτροπή να παράσχει σαφήνεια σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις σχεδίων βιώσιμης ναυτιλίας·

35. επισημαίνει τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας της COVID-19 για τον τομέα των πλωτών μεταφορών και δη για τις μαζικές επιβατικές μεταφορές· καλεί τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν κατά προτεραιότητα τον τομέα των πλωτών μεταφορών στα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι μπορεί να έχει πλήρη πρόσβαση στους πόρους που διατίθενται στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας· ζητεί, επιπλέον, από την Επιτροπή να χαρτογραφήσει έξυπνες επενδυτικές πρωτοβουλίες για τη βιώσιμη και ανθεκτική ανάκαμψη του τομέα·

Παρακολούθηση και εφαρμογή

36. καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει για την κατάλληλη διαφάνεια και διαθεσιμότητα των πληροφοριών σχετικά με τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο και τις ενεργειακές επιδόσεις των πλοίων και να αξιολογήσει τη θέσπιση ενός συστήματος ευρωπαϊκής σήμανσης σε συνάρτηση με τις ενέργειες που πραγματοποιούνται σε επίπεδο ΔΝΟ, το οποίο θα πρέπει να στοχεύσει στην αποτελεσματική μείωση των εκπομπών και να βοηθήσει τον τομέα μέσω της παροχής βελτιωμένης πρόσβασης σε χρηματοδότηση, δάνεια και εγγυήσεις, με βάση τις επιδόσεις του όσον αφορά τις εκπομπές, τη βελτίωση της παρακολούθησης των εκπομπών, τη δημιουργία οφελών με την παροχή κινήτρων στις λιμενικές αρχές για διαφοροποίηση των τελών λιμενικών υποδομών, καθώς και την αύξηση της ελκυστικότητας του τομέα· τονίζει, επιπλέον, την ανάγκη περαιτέρω προώθησης, ανάπτυξης και εφαρμογής του συστήματος «πράσινων πλοίων», το οποίο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη μείωση των εκπομπών, την επεξεργασία των αποβλήτων και τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο, ιδίως μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και εμπειρογνωμοσύνης·

37. καλεί την Επιτροπή να προτείνει επανεξέταση της οδηγίας για τον έλεγχο των πλοίων μέχρι τα τέλη του 2021 το αργότερο, όπως προβλέπεται στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2021, ώστε να καταστεί δυνατός ένας αποτελεσματικότερος και πληρέστερος έλεγχος των πλοίων και σε ό,τι αφορά τη συμμόρφωση με τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά, υγειονομικά και εργασιακά πρότυπα, την ασφάλεια επί των πλοίων τα οποία ελλιμενίζονται σε λιμένα της ΕΕ τόσο για τους ναυτικούς όσο και για τους λιμενεργάτες, αλλά και σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες για αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις, έχοντας λάβει υπόψη το περιβαλλοντικό δίκαιο, το δίκαιο της δημόσιας υγείας, το φορολογικό και το κοινωνικό δίκαιο·

38. καλεί την Επιτροπή να αυξήσει, σε συντονισμό με την ΔΟΕ, την ανάπτυξη ικανοτήτων σε τρίτες χώρες σχετικά με τις επιθεωρήσεις και την επιβολή του νόμου και να ξεκινήσει εκστρατείες με τους κοινωνικούς εταίρους για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση Ναυτικής Εργασίας· καλεί την Επιτροπή να προωθήσει τη δημιουργία, μέσω της ΔΟΕ, μιας βάσης δεδομένων που θα περιέχει ευρήματα επιθεωρήσεων και καταγγελίες ναυτικών, προκειμένου να βοηθήσει τους ναυτικούς και τους πλοιοκτήτες να συνεργαστούν με τις πλέον αξιόπιστες υπηρεσίες πρόσληψης και τοποθέτησης σύμφωνα με τη Σύμβαση Ναυτικής Εργασίας·

39. υπογραμμίζει τις δυνατότητες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA), σε συνδυασμό με το δορυφορικό σύστημα Safe Sea Net, σε ό,τι αφορά την παρακολούθηση της πετρελαϊκής ρύπανσης και των παράνομων απορρίψεων καταλοίπων καυσίμων στη θάλασσα και της εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2015/757· υπογραμμίζει ότι η περιφερειακή συνεργασία, μεταξύ άλλων με τρίτες χώρες, είναι απαραίτητη σε αυτόν τον τομέα, ιδίως στη Μεσόγειο Θάλασσα· καλεί, ως εκ τούτου, την Επιτροπή να ενισχύσει την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συνεργασία μεταξύ των χωρών·

40. υπογραμμίζει ότι η σκοπούμενη εταιρική σχέση στο πλαίσιο της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζει ισότιμους και αποτελεσματικούς όρους ανταγωνισμού στα περιβαλλοντικά και κοινωνικά πεδία χωρίς να προκαλεί διαταραχές στις μεταφορικές εμπορικές συνδέσεις, καθώς και αποτελεσματικούς τελωνειακούς ελέγχους, οι οποίοι δεν θα πρέπει να παρεμποδίζουν την ανταγωνιστικότητα του στόλου της ΕΕ και θα πρέπει να διασφαλίζουν την ομαλή διεξαγωγή των εξαγωγών και εισαγωγών μεταξύ των λιμένων του Ηνωμένου Βασιλείου και των λιμένων της ΕΕ·

°

°  °

41. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Μολονότι διαδραματίζει κρισιμότατο ρόλο στην ευρωπαϊκή οικονομία, αφού το 90 % των εμπορευμάτων φτάνει διά θαλάσσης στους λιμένες της ΕΕ, ο κλάδος των θαλάσσιων μεταφορών είναι ο μεγάλος απών και των Συμφωνιών του Παρισιού για το κλίμα, και της νομοθεσίας της ΕΕ για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Επιπλέον, η ναυτιλία χρησιμοποιεί βαρύ μαζούτ, ένα από τα πλέον ρυπογόνα καύσιμα στην αγορά.

Όταν όμως γίνεται λόγος για 940 εκατομμύρια τόνους CO2 ετησίως και για 2,5 % των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, το διακύβευμα καθίσταται σημαντικό. Σε περίπτωση μάλιστα που δεν ληφθούν δραστικά μέτρα, οι προβλέψεις για τις μελλοντικές εκπομπές από αυτόν τον τομέα αναφέρονται σε εκρηκτική αύξηση των μελλοντικών εκπομπών ως το 2050, από + 50 % έως και + 250 %.

Δεν πρέπει επίσης να λησμονείται ο αντίκτυπος του τομέα στην ατμοσφαιρική ρύπανση, δεδομένου ότι έχει καθιερωθεί σαφής σύνδεση μεταξύ των καυσαερίων των πλοίων και ορισμένων καρδιαγγειακών και αναπνευστικών παθήσεων. Κάθε χρόνο στην Ευρώπη, οι εκπομπές των θαλασσίων μεταφορών προκαλούν σχεδόν 60 000 θανάτους και κοστίζουν στις υπηρεσίες υγείας 58 δισ. EUR.

Καθίσταται συνεπώς αναγκαίο να περιοριστούν και να ρυθμιστούν οι εκπομπές από τις θαλάσσιες μεταφορές - όχι μόνο οι εκπομπές CO2 αλλά και οι εκπομπές θείου, μεθανίου, οξειδίου του αζώτου και αιωρούμενων σωματιδίων.

Οι επενδύσεις που άπτονται της απαλλαγής του ναυτιλιακού τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές οφείλουν εξάλλου να ακολουθήσουν τις βασικές αρχές της δίκαιης μετάβασης, όπως είναι η δημιουργία θέσεων εργασίας ποιότητας και να περιλαμβάνουν στιβαρά μέτρα στα πεδία της υγείας και της ασφάλειας για όλους τους εργαζομένους.

Αποστολή της παρούσης έκθεσης πρωτοβουλίας είναι να προτείνει χάρτη πορείας σε επίπεδο ΕΕ με συγκεκριμένα μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών από τον τομέα της ναυτιλίας. Το σημαντικό κατά την άποψη της εισηγήτριας είναι να καταδειχθεί χάρη στην έκθεση αυτή ότι είμαστε υποχρεωμένοι να αναλάβουμε δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο εάν θέλουμε να γίνει φιλικότερος προς το περιβάλλον ένας τομέας που μάλλον κακώς θεωρείται αποκλειστικά διεθνούς υπόστασης.

Η εισηγήτρια προτείνει την εξέταση ορισμένων ζητημάτων διότι το θεωρεί απαραίτητο εάν θέλουμε να ενσωματωθούν πραγματικά οι θαλάσσιες μεταφορές στην Πράσινη Συμφωνία.

Η ενέργεια είναι καίριο ζήτημα. Είναι απαραίτητο να καταστεί υποχρεωτική και ελκυστικότερη η χρήση καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ως εκ τούτου, η εισηγήτρια εκφράζει την ικανοποίησή της για τη θέση που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τον «κανονισμό ΠΥΕ» κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Σεπτεμβρίου 2020, κατά την οποία ενέκρινε την ένταξη του τομέα της ναυτιλίας στο σύνολό του στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ΣΕΔΕ) έως την 1η Ιανουαρίου 2022 το αργότερο.

Ουσιαστικής σημασίας οπωσδήποτε, αλλά η νομοθετική ρύθμιση για τα καύσιμα πρέπει να συνδεθεί με μέτρα για τη μείωση των εκπομπών από τα πλοία. Από την άποψη αυτή, η εισηγήτρια θεωρεί πολύ σημαντική την ενσωμάτωση στην επικείμενη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα φιλικά προς το κλίμα καύσιμα πλοίων (FuelEU Maritime) ενός διπλού στόχου μείωσης των εκπομπών που θα λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τα καύσιμα αλλά και την αποδοτικότητα των πλοίων.

Πρέπει να επανεξετάσουμε ολόκληρο τον κύκλο ζωής των πλοίων - από την σχεδίαση μέχρι την διάλυση. Η εισηγήτρια καλεί με την ευκαιρία αυτή την Επιτροπή να δημιουργήσει μια ευρωπαϊκή βιομηχανία διάλυσης πλοίων για να πάψουμε να αναθέτουμε αυτήν την εξαιρετικά ρυπογόνο δραστηριότητα σε τρίτες χώρες.

Η μείωση των επιπτώσεων του ναυτιλιακού τομέα στην ποιότητα του αέρα και στην υγεία των πολιτών προϋποθέτει επίσης χαμηλότερες εκπομπές σε λιμένες και ακτές. Ως εκ τούτου, ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταστήσει υποχρεωτική τη σύνδεση ηλεκτρικού ρεύματος για τα ελλιμενισμένα πλοία ή τη χρήση οποιασδήποτε άλλης ανανεώσιμης ενέργειας ώστε να υλοποιηθεί ο στόχος για μηδενικές εκπομπές κατά τον ελλιμενισμό· ζητά επίσης να καταρτιστεί στρατηγική για μηδενικές εκπομπές των ίδιων των λιμένων.

Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί επανειλημμένα να αναλάβει πρωτοβουλία για να περιοριστεί η πρόσβαση στους λιμένες για τα πλέον ρυπογόνα πλοία και η εισηγήτρια την προτρέπει να αναλάβει δράση χωρίς χρονοτριβή στο θέμα αυτό και δη σε ό,τι αφορά τα μεγάλα κρουαζιερόπλοια.

Η δημιουργία μιας ελεγχόμενης περιοχής εκπομπών (ECA) στη Μεσόγειο αλλά και σε όλες τις ευρωπαϊκές θάλασσες αποτελεί βασικό μέτρο για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων του εν λόγω τομέα στην υγεία των πολιτών, καθώς και στη βιοποικιλότητα των θαλασσών της ΕΕ, καθώς και για την εναρμόνιση των ορίων εκπομπών NOx και SOx σε όλες τις ευρωπαϊκές θάλασσες.

Τέλος, οι αλλαγές αυτές πρέπει να συνοδεύονται και να υποστηρίζονται από σημαντική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση με στόχο την απαλλαγή του τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές και την καλύτερη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων φορέων του.