ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τη διαμόρφωση της πολιτικής για την ψηφιακή εκπαίδευση

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με τη διαμόρφωση της πολιτικής για την ψηφιακή εκπαίδευση

(2020/2135(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– έχοντας υπόψη τα άρθρα 165 και 166 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

– έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 14,

– έχοντας υπόψη το άρθρο 2 του πρωτοκόλλου της σύμβασης για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, του Συμβουλίου της Ευρώπης, σχετικά με το δικαίωμα στην εκπαίδευση,

– έχοντας υπόψη την οδηγία (ΕΕ) 2019/790 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2019, για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά και την τροποποίηση των οδηγιών 96/9/ΕΚ και 2001/29/ΕΚ,

– έχοντας υπόψη την πρόταση ψηφίσματος της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας, της 22ας Σεπτεμβρίου 2020, σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της COVID-19,

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 17ης Απριλίου 2020, σχετικά με τη συντονισμένη δράση της ΕΕ για την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 και των συνεπειών της[1],

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 11ης Δεκεμβρίου 2018, σχετικά με την εκπαίδευση στην ψηφιακή εποχή: προκλήσεις, ευκαιρίες και διδάγματα για τον σχεδιασμό πολιτικής της ΕΕ[2],

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 12ης Ιουνίου 2018, σχετικά με τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης στην ΕΕ[3],

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 14ης Σεπτεμβρίου 2017, σχετικά με ένα νέο θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη[4],

– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 9ης Ιουνίου 2020, σχετικά με τη διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ευρώπης[5],

– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 26ης Μαΐου 2020, για τους Ευρωπαίους εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτές για το μέλλον[6],

– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 18ης Νοεμβρίου 2019, ως προς τον βασικό ρόλο των πολιτικών για τη διά βίου μάθηση στην ενδυνάμωση των κοινωνιών για τη διαχείριση της τεχνολογικής και της πράσινης μετάβασης προς όφελος της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης[7],

– έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2018, σχετικά με τις βασικές ικανότητες της διά βίου μάθησης[8],

– έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2017, σχετικά με το ευρωπαϊκό πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων για τη διά βίου μάθηση και με την κατάργηση της σύστασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2008, σχετικά με τη θέσπιση του ευρωπαϊκού πλαισίου επαγγελματικών προσόντων για τη διά βίου μάθηση[9],

– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2016, σχετικά με την ανάπτυξη της παιδείας στα μέσα και της κριτικής σκέψης μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης[10],

– έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 2016, όσον αφορά τις Διαδρομές Αναβάθμισης των Δεξιοτήτων: Νέες Ευκαιρίες για Ενηλίκους[11],

– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 27ης Μαΐου 2015, σχετικά με τον ρόλο της προσχολικής και της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην ενίσχυση της δημιουργικότητας, της καινοτομίας και της ψηφιακής ικανότητας[12],

– έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2012, για την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης[13],

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 30ής Σεπτεμβρίου 2020, με τίτλο «Σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027: Επαναπροσδιορίζοντας την εκπαίδευση και την κατάρτιση για την ψηφιακή εποχή» (COM(2020)0624) και το συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (SWD(2020)0209),

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 30ής Σεπτεμβρίου 2020, σχετικά με την επίτευξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης έως το 2025 (COM(2019)0625),

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 1ης Ιουλίου 2020, με τίτλο «Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο δεξιοτήτων για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα» (COM(2020)0274),

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 17ης Ιανουαρίου 2018, σχετικά με το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση (COM(2018)0022),

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 14ης Νοεμβρίου 2017, με τίτλο «Ισχυροποίηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσω της εκπαίδευσης και του πολιτισμού» (COM(2017)0673),

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 30ής Μαΐου 2017, με τίτλο «Ανάπτυξη των σχολείων και άριστη διδασκαλία για μια καλή αρχή στη ζωή» (COM(2017)0248),

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 7ης Δεκεμβρίου 2016, με τίτλο «Βελτίωση και εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης» (COM(2016)0941),

– έχοντας υπόψη την έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) με τίτλο «Education responses to COVID-19: an implementation strategy toolkit» [Ανταπόκριση της εκπαίδευσης στην COVID-19: μια εργαλειοθήκη στρατηγικών εφαρμογής],

– έχοντας υπόψη την έκθεση του ΟΟΣΑ με τίτλο «OECD Skills Outlook 2019: Thriving in a Digital World» [Προοπτικές δεξιοτήτων του ΟΟΣΑ για το 2019: ευημερία σε έναν ψηφιακό κόσμο],

– έχοντας υπόψη την έκθεση της Εκπαιδευτικής, Επιστημονικής και Επιμορφωτικής Οργάνωσης του ΟΗΕ (UNESCO) με τίτλο «Skills for a connected world» [Δεξιότητες για έναν συνδεδεμένο κόσμο],

– έχοντας υπόψη την έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης, της 4ης Ιουνίου 2020, με τίτλο «Digital gap during COVID-19 for VET learners at risk in Europe» [Ψηφιακό χάσμα στο χρονικό πλαίσιο της COVID-19 για τους εκπαιδευόμενους ΕΕΚ που διατρέχουν κίνδυνο στην Ευρώπη],

– έχοντας υπόψη το άρθρο 54 του Κανονισμού του,

– έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων,

– έχοντας υπόψη τη θέση υπό μορφή τροπολογιών της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων,

– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας (A9-0042/2021),

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η χωρίς αποκλεισμούς, ισότιμη και δεόντως χρηματοδοτούμενη ποιοτική εκπαίδευση αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης· λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκπαίδευση αποτελεί επένδυση στο κοινό μας μέλλον, συμβάλλοντας στην κοινωνική συνοχή, τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την απασχόληση και, ως εκ τούτου, σε μια δίκαιη κοινωνία· λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκπαίδευση αποτελεί κρίσιμο μέσο για την ατομική ανάπτυξη και την αυτοπραγμάτωση και ενισχύει τη συμμετοχή στον δημοκρατικό βίο·

Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών αποτελεί βασική αξία της ΕΕ, η οποία κατοχυρώνεται στα άρθρα 8 και 19 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες αναδιαμορφώνουν την κοινωνία, με αποτέλεσμα να καθίστανται πλέον απαραίτητες για όλους τους πολίτες οι βασικές ψηφιακές δεξιότητες και γνώσεις·

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρώτη αρχή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων περιγράφει τη σημασία της διατήρησης και της απόκτησης δεξιοτήτων που «διασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση στην αγορά εργασίας» και ορίζει ότι κάθε άτομο έχει δικαίωμα σε «ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, κατάρτιση και διά βίου μάθηση προκειμένου να αποκτήσει και να διατηρήσει δεξιότητες που θα του επιτρέπουν να συμμετέχει πλήρως στην κοινωνία και να διαχειρίζεται με επιτυχία τις αλλαγές στην αγορά εργασίας»·

Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάκτηση βασικών εγκάρσιων δεξιοτήτων, όπως ο αριθμητισμός, η κριτική σκέψη και οι κοινωνικές επικοινωνιακές δεξιότητες, αποτελούν θεμελιώδη προϋπόθεση για την απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων· λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη ότι στο μέλλον θα υπάρχει αυξημένη ανάγκη ψηφιακών δεξιοτήτων (κωδικοποίηση, εφοδιαστική και ρομποτική) που δεν θα επηρεάζει μόνο την εκπαίδευση στην ΤΠ, αλλά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα συνολικά· λαμβάνοντας υπόψη ότι το πλαίσιο ψηφιακών ικανοτήτων για τους πολίτες αναγνωρίζει τη σημασία των μη τεχνικών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της επικοινωνίας, της συνεργασίας και της δημιουργίας περιεχομένου, οι οποίες συχνά διδάσκονται μέσω των ανθρωπιστικών επιστημών, των τεχνών και των κοινωνικών επιστημών· λαμβάνοντας υπόψη ότι μια διεπιστημονική προσέγγιση στη μελέτη των φυσικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανολογίας, των τεχνών και των μαθηματικών (STEAM) μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερο, πιο ανθρωποκεντρικό σχεδιασμό ψηφιακών λύσεων·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η βασική εκπαίδευση στην κυβερνοϋγιεινή, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, την προστασία των δεδομένων και τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας πρέπει να έχει ως γνώμονα την ηλικία και να προσανατολίζεται στην ανάπτυξη των εκπαιδευομένων, ώστε να τους βοηθά να μαθαίνουν με κριτική σκέψη, να γίνουν ενεργοί πολίτες, χρήστες του διαδικτύου και διαμορφωτές μιας δημοκρατικής ψηφιακής κοινωνίας, να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις και να γνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους που συνδέονται με το διαδίκτυο, όπως η διαδικτυακή παραπληροφόρηση, η παρενόχληση και η παραβίαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα διδακτικά προγράμματα που αφορούν την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο πρέπει να ενταχθούν στα προγράμματα σπουδών·

Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός διαμορφώνει την αγορά εργασίας, καθώς, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Επιτροπής[14], σε ορισμένες κατηγορίες θέσεων εργασίας έως και το 90% των θέσεων εργασίας αναμένεται να απαιτούν κάποια μορφή ψηφιακών δεξιοτήτων στο μέλλον και, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής, το 65% των παιδιών που βρίσκονται σήμερα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση αναμένεται τελικά να εργαστούν σε επαγγέλματα που δεν υπάρχουν ακόμη· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες βρίσκονται σε υψηλή ζήτηση, γεγονός που πιθανότατα θα οδηγήσει σε αυξημένη εστίαση στους τομείς STEAM·

Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αντίκτυπος των νέων τεχνολογιών, όπως της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), στην απασχόληση πρέπει να διερευνηθεί πλήρως· λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι πλέον σαφές ότι η ψηφιακή επάρκεια καθίσταται με γοργούς ρυθμούς ευρέως διαδεδομένη δεξιότητα που απαιτείται για θέσεις εργασίας που παλαιότερα είχαν μικρή ή μηδενική σύνδεση με την ψηφιακή σφαίρα, συμπεριλαμβανομένων των χειρωνακτικών θέσεων εργασίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η επανειδίκευση και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων είναι απαραίτητες για να μπορέσουν οι άνθρωποι να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και πραγματικότητες μιας ολοένα και περισσότερο ψηφιοποιημένης αγοράς εργασίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η μετάβαση που επέβαλε η COVID-19 στην τηλεργασία συνδέεται με νέες ψηφιακές δεξιότητες, επικοινωνία και άλλες προκλήσεις· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εργοδότες θα πρέπει να παρέχουν προγράμματα ψηφιακής κατάρτισης και ψηφιακό εξοπλισμό στους εργαζομένους, δίνοντας τη δέουσα προσοχή στις ειδικές ανάγκες, μεταξύ άλλων στην παροχή εύλογων διευκολύνσεων για τα άτομα με αναπηρία· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τομέας της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ) διαδραματίζει καίριο ρόλο στον εφοδιασμό των μελλοντικών εργαζομένων με τις δεξιότητες και τα προσόντα που χρειάζονται για την εξελισσόμενη αγορά εργασίας·

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 43% των Ευρωπαίων εξακολουθεί να στερείται ακόμη και τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες[15], με σημαντικές διαφορές να σημειώνονται εντός και μεταξύ των κρατών μελών και με βάση την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, την ηλικία, το φύλο, το εισόδημα, το μορφωτικό επίπεδο και την απασχόληση· λαμβάνοντας υπόψη ότι μόνο το 35% των ατόμων ηλικίας 55-74 ετών διαθέτουν τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες, σε σύγκριση με το 82% των ατόμων ηλικίας 16-24 ετών[16], γεγονός που καθιστά τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας πιο ευάλωτα στον ψηφιακό αποκλεισμό· λαμβάνοντας υπόψη ότι το θεματολόγιο δεξιοτήτων έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι το 70% των ατόμων ηλικίας 16-74 ετών θα διαθέτουν τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες έως το 2025, με μέση ετήσια αύξηση δύο ποσοστιαίων μονάδων έναντι ετήσιας αυξήσεως 0,75 ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ του 2015 και του 2019· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εκπαιδευόμενοι δεν θα αποκτήσουν ποτέ ίσες ευκαιρίες αναφορικά με την απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων με τόσο μεγάλα χάσματα σε βασικά επίπεδα δεξιοτήτων·

Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι εξακολουθούν να υφίστανται ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση σε ψηφιακές υποδομές και εξοπλισμό, καθώς οι αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές και οι υποβαθμισμένες αστικές περιοχές συχνά υποφέρουν από κακή συνδεσιμότητα και τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε υπολογιστές· λαμβάνοντας υπόψη ότι το 10% των νοικοκυριών στις αγροτικές περιοχές της ΕΕ δεν έχει πρόσβαση σε σταθερή σύνδεση στο διαδίκτυο και άλλο ένα 41% δεν καλύπτεται από ευρυζωνική σύνδεση·

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαφορά μεταξύ φύλων στις ψηφιακές δεξιότητες ανέρχεται στο 11%[17]· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τη Eurostat, μόνον ένας στους τρεις αποφοίτους STEM είναι γυναίκα, παρ’ όλο που το 54% των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι γυναίκες· λαμβάνοντας υπόψη ότι η στάση απέναντι στους τομείς STEM δεν διαφέρει μεταξύ αγοριών και κοριτσιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά ότι το ενδιαφέρον των κοριτσιών φαίνεται να ατονεί από την ηλικία των 15 ετών· λαμβάνοντας υπόψη ότι λιγότερο από το τρία τοις εκατό των έφηβων κοριτσιών εκφράζουν ενδιαφέρον να εργαστούν ως επαγγελματίες στον τομέα των ΤΠΕ·

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ανισότητες μεταξύ των φύλων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση μεταφέρονται στον χώρο εργασίας, καθώς μόνο το 17% των θέσεων εργασίας στον τομέα των ΤΠΕ καταλαμβάνονται από γυναίκες και το ποσοστό των ανδρών που εργάζονται σε έναν ψηφιακό τομέα είναι 3,1 φορές μεγαλύτερο από το ποσοστό των γυναικών[18], το χάσμα μεταξύ των φύλων είναι ιδιαίτερα εμφανές στον τομέα της ΤΝ, όπου μόνο το 22% των επαγγελματιών παγκοσμίως είναι γυναίκες· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφορές αυτές επηρεάζουν τη δυνατότητα των γυναικών να εργάζονται σε καλά αμειβόμενους και μελλοντοστραφείς τομείς και περιορίζουν επίσης την πολυμορφία στον ψηφιακό τομέα, για παράδειγμα όσον αφορά τον τεχνολογικό σχεδιασμό·

ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι σημαντικό να κατανοηθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές εκπαίδευσης και σταδιοδρομίας των κοριτσιών και των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων των προκαταλήψεων λόγω φύλου, και να ενθαρρυνθούν να ακολουθήσουν σπουδές και σταδιοδρομίες στους τομείς STEM και ΤΠΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο πλαίσιο αυτό, είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν περαιτέρω λύσεις επαγγελματικού προσανατολισμού·

ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες εμπεριέχουν σημαντικές δυνατότητες για εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους σε όλους τους εκπαιδευτικούς τομείς και περιβάλλοντα από την άποψη προσβάσιμων, ανοικτών, κοινωνικών και εξατομικευμένων τεχνολογιών που μπορούν να οδηγήσουν σε μαθησιακές μεθόδους χωρίς αποκλεισμούς· λαμβάνοντας υπόψη ότι η έξυπνη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών, καθοδηγούμενη από καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας και χειραφέτηση των εκπαιδευομένων μπορεί να εφοδιάσει τους πολίτες με βασικές ικανότητες για τη ζωή, όπως η δημιουργική σκέψη, η περιέργεια και οι δεξιότητες στην επίλυση προβλημάτων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται μέτρο εξοικονόμησης κόστους· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ελευθερία των εκπαιδευτικών να επιλέγουν τον καλύτερο συνδυασμό μεθόδων διδασκαλίας και περιεχομένου θα πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας·

ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αλληλεπίδραση μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων είναι ζωτικής σημασίας για την ευεξία και την ανάπτυξη των διδασκομένων και ότι, ως εκ τούτου, η πρόσωπο με πρόσωπο διδασκαλία πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο της παροχής εκπαίδευσης· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ψηφιακά εργαλεία και τεχνολογίες δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον ρόλο του εκπαιδευτικού, αλλά προσφέρουν ωστόσο ένα φάσμα οφελών ως συμπλήρωμα της πρόσωπο με πρόσωπο μάθησης, μεταξύ άλλων με τη μορφή υβριδικών μοντέλων εκπαίδευσης· λαμβάνοντας υπόψη ότι η υπερβολική χρήση τεχνολογίας και ψηφιακού εξοπλισμού μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, όπως η στέρηση ύπνου, ο εθισμός και ο καθιστικός τρόπος ζωής· λαμβάνοντας υπόψη ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε νεότερα παιδιά και εκπαιδευομένους με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή αναπηρίες, για τους οποίους η διαδικτυακή μάθηση αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση·

ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες θα πρέπει να εστιάζουν στον εκπαιδευόμενο, να είναι προσαρμοσμένες στην ηλικία και να προσανατολίζονται στην ανάπτυξη· λαμβάνοντας υπόψη ότι στις στρατηγικές ψηφιακής μάθησης πρέπει να ληφθεί υπόψη η έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η πρόωρη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στην ανάπτυξη των μικρών παιδιών·

ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών και τεχνολογιών στην εκπαίδευση απαιτεί σημαντικές δημόσιες επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού ΤΠ στα εκπαιδευτικά ιδρύματα· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις συμβάλλουν επίσης σημαντικά στην ανάπτυξη λύσεων ηλεκτρονικής μάθησης·

ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι προϋπόθεση για την ψηφιακή μάθηση αποτελεί η πρόσβαση στις ψηφιακές υποδομές, συμπεριλαμβανομένου του διαδικτύου υψηλής ταχύτητας, και σε εξοπλισμό και περιεχόμενο υψηλής ποιότητας, προσαρμοσμένο στις εκπαιδευτικές ανάγκες· λαμβάνοντας υπόψη ότι η πανδημία Covid-19 και η αιφνίδια ψηφιακή μετάβαση στην εξ αποστάσεως ή ηλεκτρονική εκπαίδευση αποκαλύπτουν τα χάσματα στην πρόσβαση και τη συνδεσιμότητα εντός και μεταξύ των κρατών μελών, με διαφορετικές επιπτώσεις στους διάφορους εκπαιδευτικούς τομείς· λαμβάνοντας υπόψη ότι το 32% [19] των μαθητών και σπουδαστών σε ορισμένα κράτη μέλη δεν είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο και στα ψηφιακά εργαλεία κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων λόγω Covid-19 την άνοιξη του 2020·

ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η απότομη μετάβαση στην ηλεκτρονική και εξ αποστάσεως μάθηση αποκάλυψε επίσης έλλειψη ετοιμότητας εντός των εκπαιδευτικών συστημάτων στα περισσότερα μέρη της Ευρώπης και κενά στις ψηφιακές δεξιότητες των εκπαιδευτικών, των εκπαιδευτών, των γονέων και των εκπαιδευομένων, καθώς και στην ικανότητά τους να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις ψηφιακές τεχνολογίες· λαμβάνοντας υπόψη ότι πριν από την κρίση μόνον το 39% των εκπαιδευτικών στην ΕΕ αισθάνονταν καλά ή πολύ καλά προετοιμασμένοι να χρησιμοποιήσουν ψηφιακές τεχνολογίες για να διδάξουν, με σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών· λαμβάνοντας υπόψη ότι, παρ’ όλα αυτά, οι εκπαιδευτικοί έχουν αποδείξει ότι μπορούν να προσαρμόζονται σε εις βάθος αλλαγές στα εκπαιδευτικά συστήματα, αν διαθέτουν επαρκή ευελιξία και αυτονομία και αν αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το δυναμικό καινοτομίας της ηλεκτρονικής και εξ αποστάσεως μάθησης·

Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μετάβαση στην ηλεκτρονική και εξ αποστάσεως μάθηση επιδείνωσε τις υφιστάμενες ανισότητες, με αποτέλεσμα να μείνουν στο περιθώριο οι μειονεκτούντες και ευάλωτοι εκπαιδευόμενοι, οι εκπαιδευόμενοι με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, καθώς και οι εκπαιδευόμενοι με αναπηρία, και να αυξηθούν τα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης, πράγμα που ανέδειξε την απουσία καθοδηγητικής και κοινωνικής στήριξης στο ψηφιακό περιβάλλον· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ανισότητες στην προσχολική ηλικία έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα μαθησιακά αποτελέσματα και στις προοπτικές απασχόλησης σε μεταγενέστερη ηλικία· λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι αναγκαίο να βελτιωθεί επειγόντως η ποιότητα της ηλεκτρονικής εκπαίδευσης και να μειωθούν οι αποκλεισμοί·

ΚΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πανδημία Covid-19 θα προκαλέσει βαθιές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας και έχει αναδείξει την ανάγκη ποιοτικής εκπαίδευσης πλήρους κλίμακας για όλους, ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι για πιθανές μελλοντικές κρίσεις, να ενισχυθεί η διαρκής ανθεκτικότητα των εκπαιδευτικών συστημάτων και να τεθούν τα θεμέλια για μια επιτυχή ψηφιακή μετάβαση·

ΚΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το περιεχόμενο της διδασκαλίας και η οργάνωση των εκπαιδευτικών συστημάτων αποτελεί εθνική αρμοδιότητα, ωστόσο νέες προκλήσεις απαιτούν αποτελεσματικό συντονισμό και, κατά περίπτωση, ενωσιακές πολιτικές και εργαλεία ψηφιακής εκπαίδευσης μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ως σημαντική διάσταση του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης·

ΚΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαθεσιμότητα ποιοτικής ηλεκτρονικής
εκπαίδευσης συχνά δεν αποτελεί εναλλακτική αλλά τη μοναδική επιλογή για ορισμένες ομάδες, όπως άτομα που εργάζονται με καθεστώς πλήρους απασχόλησης ή ανέργους σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές ή για άτομα με αναπηρίες·

ΚΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκπαίδευση αποτελεί επένδυση στο μέλλον και σημαντικό μέσο ανάπτυξης και αυτοπραγμάτωσης κάθε ατόμου· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ψηφιακή εκπαίδευση θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η παραπληροφόρηση, η ριζοσπαστικοποίηση, η υποκλοπή ταυτότητας και δεδομένων, ο κυβερνοεκφοβισμός και οι διαδικτυακές απάτες· λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκπαίδευση, η κατάρτιση και η διά βίου μάθηση διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη δίκαιη μετάβαση στην ψηφιακή οικονομία·

Αναθεωρημένο σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση: όραμα, διακυβέρνηση, χρηματοδότηση και μέτρηση των επιδόσεων

1. τονίζει ότι μια βασισμένη στα δικαιώματα προσέγγιση της ψηφιακής εκπαίδευσης, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, πρέπει να αποτελεί κατευθυντήρια αρχή στην πολιτική για την ψηφιακή εκπαίδευση, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το δικαίωμα σε ποιοτική εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς για όλους θα γίνει πραγματικότητα· υπογραμμίζει ότι η ανάκαμψη και η αναζωογόνηση της εκπαιδευτικής πολιτικής μετά την πανδημία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν η Ένωση και ο κόσμος και τονίζει την ανάγκη σύνδεσης της ψηφιακής εκπαιδευτικής πολιτικής με άλλους τομείς πολιτικής για την προώθηση μιας πιο συμμετοχικής, ισορροπημένης ως προς το φύλο, καινοτόμου και πιο πράσινης κοινωνίας·

2. επικροτεί, στο πλαίσιο αυτό, το επικαιροποιημένο σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση και τη διευρυμένη εμβέλεια και φιλοδοξία του, με ειδικούς στόχους για την αντιμετώπιση ιδίως των επίμονων ελλείψεων στις ψηφιακές δεξιότητες, την προώθηση της ποιοτικής εκπαίδευσης στους υπολογιστές και τις ΤΠ ή τη βελτίωση της συνδεσιμότητας στα σχολεία, ως περαιτέρω βήμα προς μια πιο ολοκληρωμένη στρατηγική για τις ψηφιακές δεξιότητες και την εκπαίδευση· πιστεύει ότι το σχέδιο θα στεφθεί με επιτυχία εάν, μετά την ολοκλήρωσή του, η ψηφιακή εκπαίδευση καταστεί σημαντικό μέρος της εκπαιδευτικής πολιτικής με σαφή, συνεπή και θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τη διαθεσιμότητα, την πρόσβαση, την ποιότητα και την ισοτιμία σε ολόκληρη την Ένωση· αναγνωρίζει τα διαφορετικά σημεία εκκίνησης των κρατών μελών σε αυτή τη διαδικασία, τα οποία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την ανάπτυξη του σχεδίου·

3. επαινεί την απόφαση να ευθυγραμμιστεί το σχέδιο με το επταετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ), καθώς συμβάλλει σε μια πιο μακρόπνοη προοπτική και τη συνδέει με τα σχετικά χρηματοδοτικά μέσα· υπογραμμίζει τη σημασία του σχεδίου για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης και, με τη σειρά του, τη σημασία του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης για την υλοποίηση του σχεδίου, το οποίο θα πρέπει να διασφαλίζει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία κατά την εφαρμογή του·

4. σημειώνει, ωστόσο, ότι η αποτελεσματική υλοποίηση του σχεδίου εξαρτάται και από τον συντονισμό ευρέος φάσματος προγραμμάτων και μεταξύ των κρατών μελών· καλεί την Επιτροπή να εξασφαλίσει αποτελεσματικές συνέργειες μεταξύ των διαφόρων προγραμμάτων και πιο συνεκτικό και αποτελεσματικό συντονισμό σε όλες τις σχετικές πολιτικές ψηφιακής εκπαίδευσης σε επίπεδο ΕΕ, με στόχο τη μείωση του κατακερματισμού και την αποφυγή επικαλύψεων μεταξύ εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μέσων και πολιτικών και, ως εκ τούτου, την αύξηση του αντικτύπου·

5. επισημαίνει τη συμβολή των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων, του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη», του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης, του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και του Erasmus+ για τη χρηματοδότηση διαφόρων πτυχών του σχεδίου· εκφράζει την ικανοποίησή του για τη σημαντική ενίσχυση του προϋπολογισμού για το πρόγραμμα Erasmus+ και επισημαίνει ότι δεν πρέπει να επιβαρυνθεί υπερβολικά του με νέες πολιτικές φιλοδοξίες, δεδομένου ότι πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι να μην έχει του πρόγραμμα αποκλεισμούς·

6. επισημαίνει τη σημασία των επενδυτικών προτεραιοτήτων «Συνδεθείτε» και «Αναβάθμιση δεξιοτήτων - αλλαγή δεξιοτήτων» στον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για την προώθηση του θεματολογίου ψηφιακής εκπαίδευσης· ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να διαθέσουν τουλάχιστον το 10% της χρηματοδότησης από τον μηχανισμό στην εκπαίδευση· επαναλαμβάνει τη θέση του να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αυξήσουν σημαντικά τις δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση αναγνωρίζοντας τον βασικό ρόλο που διαδραματίζει η εκπαίδευση στην ενίσχυση της ανάπτυξης, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας· υπενθυμίζει επίσης ότι τουλάχιστον το 20% των κονδυλίων που πρόκειται να διατεθούν στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF) προορίζονται για την ψηφιακή μετάβαση και παροτρύνει τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν τα κονδύλια του μηχανισμού για την ενίσχυση της ψηφιακής ικανότητας των εκπαιδευτικών συστημάτων και να επενδύσουν, για παράδειγμα, σε ψηφιακές υποδομές για σχολεία, μαθητές και ευάλωτες ομάδες, ιδίως σε αποκλεισμένες περιοχές·

7. υπογραμμίζει την αξία των δοκιμαστικών σχεδίων και των προπαρασκευαστικών ενεργειών (ΔΣΠΕ) που δρομολόγησε το Κοινοβούλιο για τη διασφάλιση μεγαλύτερης συνεργασίας σε επίπεδο Ένωσης, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα εκπαιδευτικά χάσματα μεταξύ των κρατών μελών, των περιφερειών και των αγροτικών και αστικών περιοχών, για παράδειγμα τη νέα προπαρασκευαστική δράση που αποσκοπεί στην αύξηση της προσβασιμότητας σε εκπαιδευτικά εργαλεία σε περιοχές και κοινότητες με χαμηλή συνδεσιμότητα ή πρόσβαση σε τεχνολογίες· ζητεί την ενσωμάτωση επιτυχημένων ΔΣΠΕ στα προγράμματα της Ένωσης· χαιρετίζει, στο πλαίσιο αυτό, την ένταξη δράσης για τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας στο νέο πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη», με βάση το επιτυχημένο δοκιμαστικό σχέδιο και προπαρασκευαστική δράση «γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας για όλους» και ζητεί επαρκή χρηματοδότηση για να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της νέας δράσης·

8. σημειώνει ότι το νέο σχέδιο θέτει συγκεκριμένους στόχους για την αντιμετώπιση των μακροχρόνιων χασμάτων στην ψηφιακή εκπαίδευση, όπως όσον αφορά τη συνδεσιμότητα, τις ψηφιακές δεξιότητες και το ηλεκτρονικό μαθησιακό περιεχόμενο· επικροτεί την προγραμματισμένη ενδιάμεση επανεξέταση του σχεδίου από την Επιτροπή και την πρόθεσή της να επιταχύνει τη συλλογή δεδομένων· καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης όλων των πολιτικών για την ψηφιακή εκπαίδευση, που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την ανταλλαγή καλών πρακτικών σε ολόκληρη την ΕΕ και να ενταχθεί στην ενδιάμεση επανεξέταση· επαναλαμβάνει την ανάγκη για ένα σαφές χρονοδιάγραμμα εφαρμογής και για την υποβολή σαφών σημείων αναφοράς και οροσήμων τόσο στο Κοινοβούλιο όσο και στο Συμβούλιο· παραμένει πεπεισμένο ότι το σχέδιο απαιτεί σαφέστερη δομή διακυβέρνησης και συντονισμού, στην οποία θα πρέπει να συμμετέχει το Κοινοβούλιο, ώστε να παρακολουθούνται σε συνεχή βάση οι εξελίξεις και οι επιδόσεις· καλεί, επομένως, την Επιτροπή να δημιουργήσει ένα φόρουμ στο οποίο θα συμμετέχουν τα κράτη μέλη, το Κοινοβούλιο και άλλοι σχετικοί ενδιαφερόμενοι και εμπειρογνώμονες, συμπεριλαμβανομένων των παρόχων εκπαίδευσης και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών·

9. παροτρύνει την Επιτροπή να ενισχύσει τον ρόλο και την προβολή της εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιακής εκπαίδευσης, στη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να συμπεριλάβει στο σημείο εστίασής της αναφορές στον οικονομικό αντίκτυπο της εκπαίδευσης, ώστε να συμπεριλάβει κοινωνικούς στόχους και την ποιότητα της εκπαίδευσης· επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη θα βγουν από την κρίση Covid-19 με ιστορικά υψηλά επίπεδα χρέους· επισημαίνει ότι ο χαρακτηρισμός της εκπαίδευσης ως δαπάνης στους εθνικούς λογαριασμούς έχει οδηγήσει ενίοτε σε σημαντικές περικοπές των προϋπολογισμών για την εκπαίδευση κατά τη διάρκεια προηγούμενων κρίσεων· τονίζει ότι η ψηφιακή μετάβαση στην εκπαίδευση δεν θα είναι δυνατή χωρίς ουσιαστική επένδυση·

10. επισημαίνει ότι η κρίση Covid-19 έχει τονίσει την ανάγκη να συντονίσουν τα κράτη μέλη αποτελεσματικότερα τις πολιτικές και τα μέτρα ψηφιακής εκπαίδευσης και να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές μέσω μιας πολυμερούς προσέγγισης της εκπαιδευτικής πολιτικής, ώστε να διασφαλιστεί ότι ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολιτών της ΕΕ και θέτει τους εκπαιδευομένους στο επίκεντρο· επικροτεί, ως εκ τούτου, τη δέσμευση της Επιτροπής να δημιουργήσει έναν Ευρωπαϊκό Κόμβο Ψηφιακής Εκπαίδευσης ως ένα πρώτο βήμα προς μια διαδικασία συνδημιουργίας και ένα σύστημα συνεχούς παρακολούθησης που θα συνδέει εθνικές και περιφερειακές στρατηγικές ψηφιακής εκπαίδευσης και θα περιλαμβάνει βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς και εμπειρογνώμονες, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, που θα εκπροσωπούν διαφορετικές προσεγγίσεις από την κανονική και την εξωτερική εκπαίδευση· θεωρεί ότι ο νέος κόμβος προσφέρει έναν δίαυλο μέσω του οποίου τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν τη συνεργασία μεταξύ των ιδρυμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης για τη βελτίωση της παροχής ψηφιακής εκπαίδευσης· επικροτεί τη φιλοδοξία να χρησιμοποιηθεί ο κόμβος για να καθιερωθεί στρατηγικός διάλογος με τα κράτη μέλη σχετικά με τους βασικούς παράγοντες που προάγουν την επιτυχημένη ψηφιακή εκπαίδευση με στόχο μία σύσταση του Συμβουλίου· παροτρύνει την Επιτροπή να εργαστεί γρήγορα για να επισπεύσει την ημερομηνία δημοσίευσης του σχεδίου σύστασης εντός του 2021·

11. καλεί την Επιτροπή, τηρώντας την αρχή της επικουρικότητας, να εποπτεύει την υλοποίηση σε εθνικό επίπεδο και να εξασφαλίζει δίκαιη εκπροσώπηση και ανεξαρτησία εντός των κόμβων, των συμβουλευτικών υπηρεσιών και των διαβουλεύσεων με τους ενδιαφερόμενους φορείς· καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει για την πλήρη συμμετοχή του Κοινοβουλίου στην αύξηση των ευρωπαϊκών και εθνικών κόμβων και των συμβουλευτικών υπηρεσιών και στον ορισμό των σχετικών ενδιαφερόμενων παραγόντων· υπενθυμίζει στην Επιτροπή, όταν αναπτύσσει την έννοια της σχεδιαζόμενης ευρωπαϊκής πλατφόρμας ανταλλαγών, να αποφεύγει τις αλληλεπικαλύψεις και επαναλήψεις με τους στόχους του κόμβου·

12. υπογραμμίζει την ανάγκη να δράσει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως διεθνές σημείο αναφοράς από την άποψη της ποιότητας της ψηφιακής εκπαίδευσης και καλεί την Επιτροπή να συνεργαστεί με τα αρμόδια παγκόσμια και περιφερειακά όργανα και με ενδιαφερόμενους φορείς για την προώθηση της πρόσβασης σε ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση σε όλο τον κόσμο·

13. υπογραμμίζει τον καίριο ρόλο της έρευνας στην υλοποίηση του σχεδίου και στην επίτευξη αποτελεσματικής και κατάλληλης ψηφιακής εκπαίδευσης για όλους και χαιρετίζει την αναγνώριση αυτού από την Επιτροπή· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να επενδύσουν περισσότερο στη διεπιστημονική έρευνα για την εκτίμηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της ψηφιοποίησης στη μάθηση και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών ψηφιακής εκπαίδευσης, φροντίζοντας έτσι για την επικαιροποίηση του μελλοντικού σχεδιασμού και εφαρμογής τους, μεταξύ άλλων προβλέποντας νέους τύπους απασχόλησης και δεξιοτήτων και προσαρμόζοντας αναλόγως τα εκπαιδευτικά προγράμματα· υπογραμμίζει την ανάγκη διαρκούς έρευνας σχετικά με τις διαφορετικές επιπτώσεις των ψηφιακών τεχνολογιών στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη των παιδιών, συνδέοντας τις επιστήμες στον τομέα της εκπαίδευσης, την παιδαγωγική, την ψυχολογία, την κοινωνιολογία, τη νευροεπιστήμη και την πληροφορική, ούτως ώστε να επιτευχθεί μια όσο το δυνατόν βαθύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ανταποκρίνεται το μυαλό των παιδιών και των ενηλίκων στο ψηφιακό περιβάλλον και των αναμενόμενων προκλήσεων από την ψηφιακή εκπαίδευση·

Προώθηση ενός οικοσυστήματος ψηφιακής εκπαίδευσης υψηλών επιδόσεων

14. υπογραμμίζει ότι η πανδημία Covid-19 κατέδειξε ότι δεν μπορούν όλοι οι εκπαιδευόμενοι να έχουν πρόσβαση και, ως εκ τούτου, να ωφεληθούν από την ψηφιακή εκπαίδευση και την εξ αποστάσεως και διαδικτυακή μάθηση· σημειώνει ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ και εντός των κρατών μελών και έχουν δυσανάλογο αντίκτυπο στα άτομα που προέρχονται από μειονεκτικά περιβάλλοντα και στα άτομα που ζουν σε απομακρυσμένες ή αγροτικές περιοχές· αποδοκιμάζει το επίμονο ψηφιακό χάσμα στην Ένωση· εκφράζει τη λύπη του που σε ορισμένα κράτη μέλη απέτυχαν οι προσπάθειες για την παροχή πρόσβασης σε ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να μείνουν υπερβολικά πολλοί μαθητές χωρίς πρόσβαση στην εκπαίδευση για αρκετούς μήνες· συμμερίζεται την ανάλυση της Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία προϋπόθεση για την αποτελεσματική ψηφιακή εκπαίδευση αποτελούν η ταχεία και αξιόπιστη σύνδεση στο διαδίκτυο και ο ποιοτικός ψηφιακός εξοπλισμός στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα μη τυπικά περιβάλλοντα και το σπίτι· επισημαίνει ότι ορισμένα κράτη μέλη έχουν ομοίως σημειώσει μεγάλη πρόοδο όσον αφορά την παροχή ψηφιακών υποδομών και εξοπλισμού και, ως εκ τούτου, την εξεύρεση λύσεων στην ψηφιακή εκπαίδευση· υπογραμμίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστεί το ψηφιακό χάσμα ως απόλυτη προτεραιότητα και πιστεύει ότι οι συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα που θα καθοδηγούνται από τις ανάγκες των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μπορούν να επιταχύνουν την εξεύρεση λύσεων·

15. επιμένει ότι θα πρέπει οι ευρυζωνικές υπηρεσίες να θεωρούνται δημόσιο αγαθό και να χρηματοδοτούνται επαρκώς οι υποδομές τους, ώστε να διασφαλίζεται ότι είναι καθολικά προσβάσιμες και οικονομικά προσιτές, ως κρίσιμο βήμα για τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος· σημειώνει, επιπλέον, τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει η ανάπτυξη της τεχνολογίας 5G και καλεί την Επιτροπή να μελετήσει τη δυνητική συμβολή των δικτύων 5G σε πρωτοβουλίες ψηφιακής εκπαίδευσης· ζητεί να ληφθούν ειδικά μέτρα και να συγκροτηθούν συστήματα χρηματοδότησης για να βελτιωθεί η πρόσβαση σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ιδίως σε απομακρυσμένες, αγροτικές και ορεινές περιοχές με χαμηλή συνδεσιμότητα και περιορισμένη πρόσβαση σε αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), η ρομποτική, η τεχνολογία αλυσίδας συστοιχιών, οι τεχνολογίες ανοικτής πηγής, οι νέες εκπαιδευτικές συσκευές ή η παιχνιδοποίηση, υπό το φως της αυξανόμενης σημασίας και των δυνατοτήτων τους·

16. επικροτεί την εστίαση του σχεδίου στη στήριξη της συνδεσιμότητας των σχολείων και των πανεπιστημίων μέσω του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη», καθώς και τις προσπάθειες προβολής των ευκαιριών για ενωσιακή χρηματοδότηση· καλεί την Επιτροπή να συνεργαστεί στενά με τα κράτη μέλη, τις τοπικές αρχές και τους συμφεροντούχους, ώστε να διασφαλίσει ότι η ενωσιακή στήριξη συμβαδίζει με τα εθνικά προγράμματα, ιδίως για τη στήριξη μειονεκτουσών ομάδων· καλεί την Επιτροπή να παράσχει στοχευμένη στήριξη πέρα από τα σχολεία, ώστε να φθάνει σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα που παρέχουν τυπική και μη τυπική εκπαίδευση· υπενθυμίζει την ανάγκη να λαμβάνουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα στήριξη από εκπαιδευμένο προσωπικό για την εποπτεία δικτύων και εφαρμογών και για την παροχή κατάρτισης και συνδρομής σχετικά με την προστασία των δεδομένων·

17. τονίζει ότι είναι σημαντικό να αναλάβει η Ένωση ηγετικό ρόλο στην ψηφιακή εκπαίδευση διευκολύνοντας την πρόσβαση σε καινοτομίες και τεχνολογίες για τους εκπαιδευτικούς, τους εκπαιδευομένους και τους γονείς· ζητεί, στο πλαίσιο αυτό, νέες πρωτοβουλίες στον τομέα της εκπαίδευσης με πλήρη αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, όπως η ΤΝ και η ρομποτική, οι οποίες θα αυξήσουν επίσης την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που συνδέονται με αυτές σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα· υπενθυμίζει ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί μια ηθική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση για τη χρήση ΤΝ και ρομποτικής· επισημαίνει ότι η έξυπνη χρήση της ΤΝ μπορεί να μειώσει τον φόρτο εργασίας του προσωπικού, να αυξήσει τη συμμετοχή του εκπαιδευτικού περιεχομένου, να διευκολύνει τη μάθηση σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους και να στηρίξει μεθόδους διδασκαλίας προσαρμοσμένες ατομικά στις ανάγκες κάθε μαθητή· εκφράζει την ανησυχία του για την έλλειψη προγραμμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και έρευνας ειδικά για την ΤΝ στην Ένωση, γεγονός που ενέχει τον κίνδυνο υπονόμευσης του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της ΕΕ· ζητεί να αυξηθούν οι δημόσιες επενδύσεις στην ΤΝ·

18. ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να παρέχουν στα σχολεία (εκπαιδευτικούς και μαθητές) όχι μόνο τεχνική υποστήριξη και σύνδεση μέσω διαδικτύου, αλλά και αναγκαία υποστήριξη για ασφαλές και αξιόπιστο λογισμικό και να προωθήσουν ευέλικτα μοντέλα εκπαίδευσης και υποστήριξης για εξ αποστάσεως εκπαιδευόμενους με τη χρήση μέσων όπως οι ηλεκτρονικοί πόροι, το ηλεκτρονικό υλικό, τα βίντεο, η ηλεκτρονική καθοδήγηση και η δωρεάν διαδικτυακή κατάρτιση· επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, ότι τα τοπικά πολιτιστικά και κοινοτικά ιδρύματα, όπως οι βιβλιοθήκες και τα μουσεία, αποτελούν βασικούς παρόχους τέτοιων ψηφιακών πόρων· προειδοποιεί για τις αρνητικές επιπτώσεις στην παιδαγωγική ανεξαρτησία από τον εγκλωβισμό σε συγκεκριμένους παρόχους εκπαιδευτικών πόρων και καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εγγυηθούν την ανεξαρτησία αυτή από οποιεσδήποτε παρεμβάσεις ή συμφέροντα· επιμένει στην ανάγκη για ένα ανοικτό και διαφανές οικοσύστημα ψηφιακής εκπαίδευσης όσον αφορά το περιεχόμενο, τις συσκευές και τις τεχνολογίες· υπογραμμίζει ότι οι ανοικτές τεχνολογίες υποστηρίζουν την αίσθηση της συνεργασίας και ότι οι δωρεάν λύσεις ανοικτής πηγής, η εκ νέου χρήση περιεχομένου που είναι δημόσιο κτήμα και οι διαλειτουργικές λύσεις υλισμικού και λογισμικού ενισχύουν την πρόσβαση και δημιουργούν έναν πιο ισορροπημένο ψηφιακό χώρο·

19. υπογραμμίζει την ανάγκη αναγνώρισης των νομικών και δεοντολογικών αρχών που σχετίζονται με τη διανοητική ιδιοκτησία στο πλαίσιο της αυξημένης δημιουργίας και διάδοσης εκπαιδευτικού ψηφιακού περιεχομένου· επικροτεί και προσυπογράφει το δίκτυο διανοητικής ιδιοκτησίας στην εκπαίδευση, το οποίο διαχειρίζεται το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ενθαρρύνει την ανάπτυξη δεξιοτήτων σχετικών με τη διανοητική ιδιοκτησία στους εκπαιδευομένους και τους εκπαιδευτικούς· υπενθυμίζει την εξαίρεση από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας όσον αφορά τη χρήση έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας σε ψηφιακές και διασυνοριακές διδακτικές δραστηριότητες, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της οδηγίας (ΕΕ)2019/790·

20. επισημαίνει ενδιαφέρουσες καινοτόμες πρωτοβουλίες που καθιστούν το διαδικτυακό περιβάλλον και πεδίο δράσης ασφαλές, ενδιαφέρον και διασκεδαστικό, σε κάθε στάδιο της εκπαίδευσης· υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό να συνδυαστούν παιδαγωγικές, γνωστικές και ψυχολογικές προσεγγίσεις στην εκπαίδευση και να προσαρμοστούν αναλόγως τα τηλεματικά και μη τηλεματικά συστήματα· σημειώνει, στο πλαίσιο αυτό, την προσέγγιση που προτείνεται στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα·

21. υπενθυμίζει τη σημασία που έχει η παροχή υψηλής ποιότητας, προσβάσιμου ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου σε εκπαιδευτικούς, σπουδαστές και γονείς από διαφοροποιημένες πηγές και ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να διαθέσουν χρηματοδότηση για την απόκτηση επαγγελματικών και ασφαλών ψηφιακών εκπαιδευτικών πόρων που αναπτύσσονται με τη χρήση της ευρωπαϊκής καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένου του ποιοτικού εκπαιδευτικού περιεχομένου που δημιουργείται από κοινού με εμπειρογνώμονες· καλεί τα κράτη μέλη να προωθήσουν πρωτοβουλίες που θα επιτρέπουν στις επιχειρήσεις και στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να μοιράζονται την καινοτομία υψηλής τεχνολογίας με την εκπαιδευτική κοινότητα·

22. θεωρεί ότι η Ένωση μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο κατά την παροχή βοήθειας για την ανάπτυξη και τη διάθεση εκπαιδευτικού περιεχομένου υψηλής ποιότητας· διαπιστώνει με ικανοποίηση τον αυξανόμενο αριθμό ψηφιακών εκπαιδευτικών πλατφορμών που δημιουργούνται για την πρόσβαση σε πηγές και την ανταλλαγή χρηστών πρακτικών, όπως η ηλεκτρονική αδελφοποίηση (eTwinning), η ηλεκτρονική πλατφόρμα για την εκπαίδευση ενηλίκων στην Ευρώπη (EPALE) και η Πύλη Σχολικής Εκπαίδευσης· καλεί την Επιτροπή να προωθήσει περαιτέρω και να επεκτείνει αυτές τις επιτυχημένες πρωτοβουλίες μέσω σχετικών προγραμμάτων όπως το InvestEU και το Erasmus+, καλεί δε τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν καλύτερα το δυναμικό τους· θεωρεί ότι η ευρωπαϊκή πλατφόρμα ανταλλαγής δεδομένων έχει δυνατότητες ως εργαλείο για τη διασφάλιση καλύτερης συνεργασίας μεταξύ ενδιαφερόμενων και εκπαιδευτικών φορέων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και καλεί την Επιτροπή να ολοκληρώσει την προβλεπόμενη μελέτη σκοπιμότητάς της με τη δέουσα ταχύτητα·

23. ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ενστερνιστούν την καινοτομία και τις ψηφιακές τεχνολογίες στα οικεία συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης με έξυπνο και επικεντρωμένο στον μαθητή τρόπο για την επίτευξη μιας αποτελεσματικής προσέγγισης της μεικτής μάθησης στο μέλλον· υπενθυμίζει, ωστόσο, τη θεμελιώδη σημασία της εκπαίδευσης πρόσωπο με πρόσωπο και τονίζει ότι τα ψηφιακά εργαλεία θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη συμπλήρωση και την ενίσχυση της διδασκαλίας στην τάξη· θεωρεί ότι είναι ανάγκη να εξεταστούν οι αρνητικές επιπτώσεις του παρατεταμένου χρόνου μπροστά από την οθόνη στην ευεξία των εκπαιδευόμενων· υπογραμμίζει ότι η πανδημία Covid-19 έχει αποκαλύψει σαφή κενά στην παροχή εκπαίδευσης τα οποία η ηλεκτρονική μάθηση δεν μπορεί εύκολα να καλύψει και πρέπει να αντιμετωπιστούν περαιτέρω, ιδίως όσον αφορά τα σχολικά γεύματα, την καθοδηγητική υποστήριξη και τη σωματική άσκηση·

Ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό

24. θεωρεί ότι η υιοθέτηση και αξιοποίηση στο μέγιστο των ψηφιακών τεχνολογιών πρέπει να συμβαδίζει με τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων προγραμμάτων σπουδών και των μεθόδων μάθησης και διδασκαλίας· τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, τη σημασία της παροχής οικονομικής στήριξης για μαθήματα κατάρτισης που έχουν σχεδιαστεί για εκπαιδευτικούς· επιμένει ως εκ τούτου ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην προσβάσιμη κατάρτιση των εκπαιδευτικών κατά την υλοποίηση του σχεδίου, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευτές όχι μόνο διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες αλλά μπορούν και να τις διδάξουν· ενθαρρύνει, για τον σκοπό αυτόν, τις επενδύσεις σε μαθήματα εξειδίκευσης σε δεξιότητες ψηφιακής διδασκαλίας τόσο για τους εκπαιδευτικούς όσο και για επαγγελματίες του τομέα ΤΠ που επιθυμούν να διδάξουν· υπογραμμίζει την αξία της καθοδήγησης ως εργαλείου κατάρτισης και ανάπτυξης· τονίζει τον ουσιώδη ρόλο του προγράμματος Erasmus+ και της κινητικότητας των εκπαιδευτικών για την απόκτηση των δεξιοτήτων· σημειώνει τις δυνατότητες της μελλοντικής Ακαδημίας Εκπαιδευτικών και καλεί την Επιτροπή να παρουσιάσει στο Κοινοβούλιο έναν σαφή σχεδιασμό και προϋπολογισμό· ζητεί μια πανενωσιακή πρωτοβουλία για την ανάπτυξη νέων παιδαγωγικών μεθόδων και μεθόδων αξιολόγησης, αναγνωρίζοντας τις ειδικές ψηφιακές προκλήσεις, όπως η ασύγχρονη μάθηση, και τη σημασία της προώθησης της κριτικής συμμετοχής·

25. υπογραμμίζει τον ολοένα και σημαντικότερο ρόλο που διαδραματίζουν οι γονείς, οι οικογένειες και οι εκπαιδευτές στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και την ανάγκη να διαθέτουν καλές διαδικτυακές, ψηφιακές και τεχνικές δεξιότητες, καθώς και τον αναγκαίο εξοπλισμό, ζητεί δε να τους παρέχονται ειδική κατάρτιση και μηχανισμοί στήριξης· τονίζει την ανάγκη να βοηθηθούν οι οικογένειες με ψηφιακά εργαλεία προκειμένου να αυξηθεί η πρόσβαση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση καλεί την Επιτροπή να εκπονήσει ειδική μελέτη σχετικά με την ψηφιακή γονική μέριμνα[20], προκειμένου να αναπτυχθεί μια συνεκτική και αποτελεσματική προσέγγιση σε όλα τα κράτη μέλη για να βοηθηθούν οι γονείς·

26. υπογραμμίζει την πρόκληση του επιβλαβούς και παράνομου περιεχομένου και δραστηριοτήτων στο ψηφιακό περιβάλλον, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ψυχική υγεία και ευεξία, όπως η διαδικτυακή παρενόχληση, συμπεριλαμβανομένων των απειλών στον κυβερνοχώρο και του κυβερνοεκφοβισμού, η παιδική πορνογραφία και η προσέγγιση με βλέψεις σεξουαλικής κακοποίησης, οι παραβιάσεις δεδομένων και ιδιωτικότητας, τα επικίνδυνα διαδικτυακά παιχνίδια, η παραπληροφόρηση· επικροτεί ένθερμα επομένως την αυξημένη εστίαση του αναθεωρημένου σχεδίου στον ψηφιακό γραμματισμό και τον γραμματισμό σε θέματα πληροφόρησης μέσω εκπαίδευσης και κατάρτισης· πιστεύει ότι οι επαγγελματίες του τομέα της υγείας, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, η κοινωνία των πολιτών και οι πάροχοι μη τυπικής εκπαίδευσης, σε συνεργασία με τους γονείς, πρέπει να αναπτύξουν ένα πρόγραμμα σπουδών αντίστοιχο για κάθε ηλικία, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να κάνουν ενημερωμένες και κατάλληλες επιλογές και να αποφεύγουν επιβλαβείς συμπεριφορές·

27. υπενθυμίζει ότι είναι σημαντικό οι άνθρωποι να διαθέτουν τα εργαλεία και τις δεξιότητες για την αντιμετώπιση των διαφόρων απειλών στο ψηφιακό περιβάλλον και ιδίως για τον εντοπισμό και την κριτική εξέταση της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων· χαιρετίζει, στο πλαίσιο αυτό, την ταχεία έγκριση του πρόσφατου σχεδίου δράσης για τα μέσα ενημέρωσης και την εστίασή του στον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας και καλεί την Επιτροπή να επανεξετάζει τακτικά τον κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση και να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίζει την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης· προσβλέπει στις προγραμματισμένες κατευθυντήριες γραμμές για τους εκπαιδευτικούς και το εκπαιδευτικό προσωπικό σχετικά με την προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης· καλεί την Επιτροπή να είναι πιο φιλόδοξη και να συνεργάζεται με τους εθνικούς και τοπικούς ενδιαφερομένους, για να δρομολογήσει μεγάλης κλίμακας εκστρατείες ψηφιακού γραμματισμού· επισημαίνει τη σημασία της ευρείας προώθησης υφιστάμενων πρωτοβουλιών, όπως η ευρωπαϊκή εβδομάδα προγραμματισμού και η ημέρα ασφαλέστερου διαδικτύου·

28. επισημαίνει ότι οποιεσδήποτε εξελίξεις στον τομέα της ψηφιακής εκπαίδευσης πρέπει να συμβαδίζουν με ένα αυστηρό πλαίσιο προστασίας των δεδομένων και να αποφεύγουν κάθε εμπορική εκμετάλλευση των δεδομένων των εκπαιδευομένων· τονίζει ότι πρέπει να ισχύουν οι αυστηρότερες διασφαλίσεις για τα δεδομένα των ανηλίκων, μεταξύ άλλων για λόγους έρευνας και διδασκαλίας· καλεί την Επιτροπή να μελετήσει, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων (ΕΣΠΔ), τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των εκπαιδευτικών δεδομένων και των δεδομένων που αφορούν μαθητές και εκπαιδευομένους·

29. τονίζει ότι οι παραδοσιακές, ανθρωπιστικές και μη τεχνικές δεξιότητες, όπως οι κοινωνικές δεξιότητες, η ενσυναίσθηση, η επίλυση προβλημάτων και η δημιουργικότητα, θα πρέπει να συνεχίσουν να καλλιεργούνται στο πλαίσιο των προσπαθειών για τη διδασκαλία ψηφιακών δεξιοτήτων και γραμματισμού, ιδίως μέσω μεγάλης κλίμακας εκστρατειών ψηφιακού γραμματισμού· τονίζει τη σημασία της ψηφιακής διάστασης της αγωγής του πολίτη εκφράζει τη λύπη του για τις περιορισμένες φιλοδοξίες του νέου σχεδίου δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση όσον αφορά την προώθηση της ψηφιακής ιδιότητας του πολίτη·

30. υπενθυμίζει την ανάγκη ψηφιακών δεξιοτήτων και ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να καταρτίσουν εθνικά προγράμματα στην εκπαίδευση που θα προωθούν την αύξηση του αριθμού των φοιτητών και αποφοίτων πληροφορικής· τονίζει δε ότι τα τμήματα διδασκαλίας του εν λόγω αντικειμένου θα μπορούσαν να αναπτυχθούν υπό την αιγίδα εταιρειών υψηλής τεχνολογίας και πανεπιστημίων·

31. επισημαίνει τη σημασία της πράσινης εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης σχετικά με το περιβάλλον και ζητεί την ανάπτυξη ειδικά σχεδιασμένων προγραμμάτων σπουδών σε ολόκληρη την Ευρώπη που θα λαμβάνουν υπόψη τις επιπτώσεις της ψηφιακής εκπαίδευσης στο περιβάλλον·

32. τονίζει ότι, σύμφωνα με τη συμφωνία-πλαίσιο των Ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων για την ψηφιοποίηση, οι εταιρείες που χρησιμοποιούν νέες και αναδυόμενες τεχνολογίες έχουν την ευθύνη να παρέχουν επαρκή επανειδίκευση και αναβάθμιση δεξιοτήτων σε όλους τους ενδιαφερόμενους εργαζομένους, ώστε να μπορούν να μάθουν πώς να χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία, να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας και να παραμένουν στην απασχόληση· τονίζει τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων μέσω συλλογικών συμβάσεων για τον ορισμό και τη ρύθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων και της συνεχούς κατάρτισης, για τον προσδιορισμό των αναγκών σε δεξιότητες, για την ανάπτυξη της κατάρτισης στον χώρο εργασίας και για την επικαιροποίηση των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης· υπενθυμίζει τη νέα πραγματικότητα στον τομέα της εργασίας που δημιούργησε η πανδημία, όπως η τηλεργασία, και ενθαρρύνει τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα ιδρύματα κατάρτισης και τους εργοδότες να αναπτύξουν την κατάλληλη κατάρτιση και να προετοιμάσουν τον κόσμο για αυτό το νέο περιβάλλον εργασίας·

33. υπογραμμίζει τη σημασία της αξιολόγησης και παρακολούθησης των ψηφιακών δεξιοτήτων και επισημαίνει εν προκειμένω την αξία των υφιστάμενων εργαλείων, όπως το ευρωπαϊκό πλαίσιο ψηφιακών ικανοτήτων και το εργαλείο αυτοαξιολόγησης SELFIE· χαιρετίζει την επέκταση του SELFIE στους εκπαιδευτικούς· καλεί την Επιτροπή να ενισχύσει την επί του παρόντος περιορισμένη χρήση τέτοιων εργαλείων·

34. τονίζει, επιπλέον, την ανάγκη για καλύτερη και πιο καινοτόμο αναγνώριση, επικύρωση και πιστοποίηση –και, ως εκ τούτου, φορητότητα– των ψηφιακών δεξιοτήτων, προσόντων και διαπιστευτηρίων· επικροτεί το σχέδιο για την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού πιστοποιητικού ψηφιακών δεξιοτήτων ως εργαλείου που διευκολύνει την επικύρωση και τη φορητότητας στο πλαίσιο των ψηφιακών δεξιοτήτων· υπενθυμίζει την ανάγκη να αναπτυχθεί το σύστημα σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, ώστε να αποφευχθούν οι επαναλήψεις και αλληλεπικαλύψεις με τα υφιστάμενα συστήματα· καλεί την Επιτροπή να εντάξει το πιστοποιητικό στο Europass και ενδεχομένως τη μελλοντική ευρωπαϊκή φοιτητική ταυτότητα·

35. επικροτεί τις προσπάθειες της Επιτροπής για ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης και των πιστοποιήσεων, συμπεριλαμβανομένης της νέας πλατφόρμας Europass και της σχεδιαζόμενης υποδομής ψηφιακών διαπιστευτηρίων Europass· επισημαίνει δε παράλληλα την ανάγκη βελτίωσης της λειτουργικότητας της πλατφόρμας Europass όσον αφορά την αναζήτηση και τη λήψη προσφορών εργασίας και εκπαιδεύσεων, την ανάγκη να πραγματοποιούνται σχετικές ενημερώσεις των πληροφοριών στην πλατφόρμα όσον αφορά τη διαθεσιμότητα μαθημάτων, κατάρτισης και αγγελιών εργασίας, καθώς και την ανάγκη καθορισμού των αρμόδιων ιδρυμάτων για αυτήν τη διαδικασία· καλεί τα κράτη μέλη να προωθήσουν καλύτερα τη νέα πλατφόρμα Europass στα ιδρύματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, στο προσωπικό τους και στους εργοδότες·

36. υπογραμμίζει την ανάγκη να ενισχυθούν οι ψηφιακοί πόροι και τα ψηφιακά εργαλεία και μηχανισμοί σε επίπεδο Ένωσης, ώστε να δημιουργηθούν ευκαιρίες διά βίου μάθησης για όλους και να καταστεί δυνατή η πλήρης και ποιοτική πρόσβαση σε μαθήματα και υλικό τριτοβάθμιας εκπαίδευσης· λαμβάνει υπό σημείωση την ανάπτυξη ενός νέου, παγκοσμιοποιημένου ψηφιακού περιβάλλοντος και αγοράς για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς και την ανάγκη οι οργανισμοί τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη να παραμείνουν συναφείς και ευημερούντες σε αυτό το περιβάλλον· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν συνέργειες μεταξύ των πανεπιστημίων μέσω μιας διαδικτυακής πλατφόρμας ευρωπαϊκών πανεπιστημίων για ποικίλο, πολυγλωσσικό εξ αποστάσεως και ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο και προγράμματα που θα είναι προσβάσιμα σε ολόκληρη την Ευρώπη·

37. υπενθυμίζει τον ζωτικό ρόλο που διαδραματίζουν η ΕΕΚ και η εκπαίδευση ενηλίκων στην παροχή ευκαιριών επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων μέσω μιας προσέγγισης διά βίου μάθησης· χαιρετίζει τη σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την ΕΕΚ για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα και τους συνολικούς στόχους της πρότασης για εκσυγχρονισμό της πολιτικής της ΕΕ για την ΕΕΚ, εξορθολογισμό της ευρωπαϊκής συνεργασίας στη διαδικασία και απλοποίηση της διακυβέρνησης της ΕΕΚ· καλεί την Επιτροπή να υιοθετήσει μια ολιστική προσέγγιση στην ΕΕΚ και την εκπαίδευση ενηλίκων, η οποία να περιλαμβάνει τυπική, μη τυπική και άτυπη μάθηση και να επιτρέπει στους εκπαιδευομένους να αποκτήσουν ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων που είναι σημαντικές για την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση, συμβάλλουν στην κοινωνική ένταξη, την ενεργό συμμετοχή στα κοινά και την προσωπική ανάπτυξη και δίνουν τη δυνατότητα στα άτομα να προσαρμόζονται σε μια εξελισσόμενη αγορά εργασίας· υπογραμμίζει τη σημασία της απόκτησης πράσινων δεξιοτήτων·

38. υπογραμμίζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα ιδρύματα ΕΕΚ, τα οποία βασίζονται σε πρακτική κατάρτιση, να προσαρμοστούν στο ψηφιακό περιβάλλον· ζητεί επαρκείς λύσεις και κατάλληλη χρηματοδότηση, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι είναι δυνατή η αποτελεσματική παροχή ΕΕΚ· επικροτεί την προβλεπόμενη επέκταση των περιόδων πρακτικής άσκησης «Digital Opportunity» (Ψηφιακή ευκαιρία) για εκπαιδευομένους ΕΕΚ και για εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτές και εκπαιδευτικό προσωπικό·

39. υπενθυμίζει ότι η απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων αποτελεί μια διά βίου προσπάθεια και ότι, ως εκ τούτου, οι πολιτικές θα πρέπει να επικεντρώνονται σε όλα τα δημογραφικά στοιχεία και όχι μόνο σε όσα αφορούν τις παραγωγικές ηλικίες· τονίζει ότι αυτό απαιτεί μια διατομεακή, ολιστική προσέγγιση της εκπαίδευσης, η οποία θα βασίζεται στην αναγνώριση ότι η μάθηση πραγματοποιείται εντός και εκτός της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και συχνά πραγματοποιείται σε μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα· ζητεί συνεπώς υποστήριξη από τους παρόχους μη τυπικής μάθησης για την αύξηση της ικανότητας και των πόρων, ώστε να είναι σε θέση να παράσχουν προσβάσιμη ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση και κατάρτιση· καλεί την Επιτροπή να λάβει υπόψη τα διαφορετικά επίπεδα τεχνολογικής προόδου που σημειώνεται μεταξύ εκπαιδευτικών τομέων και ιδρυμάτων και να δώσει ιδιαίτερη προσοχή σε περισσότερο δυσπρόσιτες περιοχές και ομάδες κατά την εκπόνηση συστάσεων και καθοδήγησης·

40. προειδοποιεί ότι οι κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανισότητες κατά την πρώιμη παιδική ηλικία έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο μορφωτικό επίπεδο και τις προοπτικές απασχόλησης στη μετέπειτα ζωή· επαναλαμβάνει την ανάγκη για βελτίωση της πρόσβασης στην ποιοτική εκπαίδευση και για περισσότερες προσπάθειες για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων στα μέσα ενημέρωσης σε πρώιμη ηλικία· επικροτεί την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέσπιση μιας ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά, προκειμένου να καταπολεμηθεί η παιδική φτώχεια· παροτρύνει τα κράτη μέλη να διαθέσουν σημαντικό μέρος των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ+) στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης για την υλοποίηση της εν λόγω εγγύησης, ιδίως για τη στήριξη στοχευμένων δράσεων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά την έκθεση των παιδιών στη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό· υπενθυμίζει ότι χαμηλότερες εκπαιδευτικές επιδόσεις ισοδυναμούν συχνά με χαμηλότερη ψηφιακή επάρκεια, ως εκ τούτου χαιρετίζει τη σύσταση που περιλαμβάνεται στην ενισχυμένη εγγύηση για τη νεολαία να υποβάλλονται τα άτομα που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης σε αξιολόγηση των ψηφιακών τους δεξιοτήτων και να λαμβάνουν κατάρτιση· διαπιστώνει το δυναμικό του προγράμματος ΕΚΤ+ για τη στήριξη της διά βίου μάθησης·

41. εμμένει στην ανάγκη να εξαλειφθεί το ψηφιακό χάσμα και υπενθυμίζει ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση και περιεχόμενο και στη βελτίωση της ψηφιακής επάρκειας για ενήλικες με λιγότερες δεξιότητες, άτομα με αναπηρίες, άτομα από ευάλωτες ή περιθωριοποιημένες ομάδες, ηλικιωμένους και άτομα που ζουν σε απομακρυσμένες ή αγροτικές περιοχές· επισημαίνει ότι το 2018 μόλις το 4,3% των ενηλίκων χαμηλής ειδίκευσης αξιοποίησε οποιασδήποτε μορφής εκπαίδευση ενηλίκων·

42. αποδοκιμάζει επομένως τη συνεχιζόμενη απουσία μέτρων με αντικείμενο ενήλικες εκπαιδευομένους χαμηλότερης ειδίκευσης και ηλικιωμένους στον σχεδιασμό· τονίζει ότι η παράλειψη αυτή υπονομεύει τη στοιχειώδη διάσταση της διά βίου μάθησης στο πλαίσιο της ψηφιακής εκπαίδευσης και παρεμποδίζει τις προσπάθειες να διασφαλιστεί ότι διαθέτουν όλοι στοιχειώδεις δεξιότητες ζωής· καλεί, ως εκ τούτου, την Επιτροπή να συνεργαστεί με τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές για τη λήψη περισσότερων μέτρων που θα δίνουν κίνητρα για την ψηφιακή εκπαίδευση των ενηλίκων, καθιστώντας την διαθέσιμη και προσβάσιμη, ώστε να προετοιμαστούν τα άτομα που έχουν ολοκληρώσει την επίσημη εκπαίδευσή τους να ζήσουν και να εργαστούν στο ψηφιακό περιβάλλον και να διασφαλιστεί ότι μπορούν πραγματικά να επωφεληθούν από την ψηφιακή μετάβαση και να συμβάλουν στη διαμόρφωσή της·

43. τονίζει ότι είναι σημαντικό να αναπτυχθούν πολιτικές που διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν τις ίδιες ευκαιρίες για ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση και την ίδια πρόσβαση σε αυτήν· ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συνεργαστούν με οργανώσεις που εκπροσωπούν άτομα με διαφορετικές αναπηρίες για να εξετάσουν τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που δημιουργεί η ψηφιακή εκπαίδευση, καθώς και να λάβουν υπόψη τις ειδικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρία κατά την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών ψηφιακής εκπαίδευσης· παροτρύνει την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εντοπίσουν και να επενδύσουν στα ειδικά χαρακτηριστικά της ψηφιακής εκπαίδευσης που έχει σχεδιαστεί και προσαρμοστεί στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία· θεωρεί ότι η ψηφιακή εκπαίδευση παρέχει πολλές δυνατότητες για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, διότι επιτρέπει εξατομικευμένες παιδαγωγικές προσεγγίσεις στις διαφορετικές ικανότητές τους· ζητεί περισσότερες επενδύσεις προκειμένου να παρασχεθεί η στήριξη που συχνά δεν λαμβάνουν αυτές οι ομάδες·

44. υπογραμμίζει την ανάγκη για ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές εκπαίδευσης, δεξιοτήτων και ψηφιοποίησης και ειδικότερα στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης· θεωρεί ότι η ψηφιακή εκπαίδευση μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην αύξηση της συμμετοχής των κοριτσιών και των γυναικών στην ψηφιακή εποχή· τονίζει ότι το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των φύλων αποτελεί οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό ζήτημα και καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν το χάσμα αυτό μέσω μιας πολυεπίπεδης, ολιστικής προσέγγισης πολιτικής· χαιρετίζει τον «πίνακα αποτελεσμάτων για τις γυναίκες στην ψηφιακή εποχή» της Επιτροπής και υπογραμμίζει την ανάγκη συλλογής αναλυτικών δεδομένων ανά φύλο και ηλικία για την κατανόηση του ψηφιακού χάσματος μεταξύ των φύλων·

45. τονίζει την ανάγκη να δοθεί έμφαση στη βελτιωμένη ένταξη των κοριτσιών στην ψηφιακή εκπαίδευση από πολύ νεαρή ηλικία· τονίζει ότι απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια ενθάρρυνσης που θα δίνει κίνητρα σε περισσότερα κορίτσια να σπουδάσουν μαθήματα STEM και STEAM και να παρακολουθήσουν μαθήματα προγραμματισμού, πληροφορικής και ΤΠΕ στο σχολείο και το πανεπιστήμιο· επαναλαμβάνει ότι το χάσμα μεταξύ των φύλων στην εκπαίδευση περνά και στην αγορά εργασίας και τονίζει την ανάγκη να ενθαρρυνθεί και να διευκολυνθεί η πρόσβαση των γυναικών στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας και στον ψηφιακό τομέα, παράλληλα δε να καταπολεμηθεί το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων με επαρκείς στρατηγικές και χρηματοδότηση·

46. θεωρεί ότι είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα θετικό και χωρίς αποκλεισμούς περιβάλλον που θα προωθεί γυναικεία πρότυπα ώστε να παρακινεί τα κορίτσια σε επιλογές από τον χώρο των STEM, STEAM και ΤΠΕ, καθώς και για την καταπολέμηση των υποσυνείδητων προκαταλήψεων και των στερεοτύπων που αφορούν το φύλο όσον αφορά τις επιλογές αντικειμένου και σταδιοδρομίας· πιστεύει ότι ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να διαδραματίσει τον δικό του ρόλο, σε συνεργασία με ιδρύματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, ΜΚΟ και άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην ανάπτυξη αποτελεσματικών πρωτοβουλιών και εκστρατειών στον τομέα αυτό· επισημαίνει την αξία της ειδικής ομάδας «Γυναίκες στο ψηφιακό περιβάλλον» της Επιτροπής και της πρωτοβουλίας «Digital4Her»·

47. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.

 

 

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Εισαγωγή

Σύμφωνα με την UNESCO, σχεδόν 1,6 δισεκατομμύρια εκπαιδευόμενοι σε περισσότερες από 190 χώρες (το 94% του παγκόσμιου πληθυσμού εκπαιδευομένων) επηρεάστηκαν από το κλείσιμο των ιδρυμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στο αποκορύφωμα της κρίσης COVID-19, ενώ εξακολουθεί να επηρεάζεται πάνω από το 60% των εκπαιδευομένων παγκοσμίως[21]. Συνέβη το ίδιο σε όλα τα τυπικά και μη τυπικά εκπαιδευτικά πλαίσια: βρεφονηπιακοί σταθμοί, ιδρύματα προσχολικής εκπαίδευσης, κολέγια ΕΕΚ, πανεπιστήμια, λέσχες νέων και κολέγια εκπαίδευσης ενηλίκων έκλεισαν τις πόρτες τους και, σε πολλές περιπτώσεις, όταν ήταν διαθέσιμες οι υποδομές, τις μετακύλισαν στο διαδίκτυο. Η ψηφιακή εκπαίδευση ήταν κάτι περισσότερο από ένα εργαλείο· κατέστη αναγκαία και διαδεδομένη λύση για την αντιμετώπιση του περιορισμού κυκλοφορίας των πολιτών και την παροχή εκπαίδευσης σε όσο το δυνατόν περισσότερους εκπαιδευόμενους. Με τη νέα αυτή πραγματικότητα υπογραμμίστηκε η ανάγκη για μια ευρωπαϊκή προσέγγιση στην ψηφιακή εκπαίδευση και για τη συνεργασία της ΕΕ με παγκόσμιους οργανισμούς και φορείς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Συμβούλιο της Ευρώπης, ώστε να βρεθούν εξατομικευμένες λύσεις στις νέες προκλήσεις.

Ενώ τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και το προσωπικό τους επέδειξαν σημαντική καινοτομία και αξιοσημείωτη δημιουργικότητα, πράγμα που επέτρεψε σε πολλούς να συνεχίσουν να μαθαίνουν, η συνολική εικόνα ήταν μιας εσπευσμένης ψηφιακής μετάβασης, με αποτέλεσμα να παραγκωνιστούν ακόμη περισσότερο όσοι είχαν ήδη βρεθεί στο περιθώριο. Σε ορισμένα μέρη του κόσμου, είναι σχεδόν αδύνατη η εξ αποστάσεως μάθηση. Στη Ρουμανία σχεδόν 1 εκατομμύρια παιδιά, που αντιπροσωπεύουν το 32% των μαθητών της χώρας, δεν είχαν πρόσβαση στην εκπαίδευση για αρκετούς μήνες, λόγω της χαμηλής πρόσβασης σε βασικές υποδομές[22].Αντίθετα, περίπου το 90% των χωρών υψηλού εισοδήματος προσέφεραν εξ αποστάσεως μάθηση, κυρίως μέσω διαδικτύου[23], πράγμα που σημαίνει ότι το 10% των μαθητών δεν έλαβε καμία μορφή μάθησης, με αποτέλεσμα να προκύψουν τεράστιες ανισότητες ανάλογα με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Σύμφωνα με έρευνα[24], ακόμη και στα πλούσια κράτη μέλη, δεν διαθέτουν όλα τα νοικοκυριά κατάλληλη συσκευή ή σύνδεση στο διαδίκτυο. Αυτά είναι τα απολύτως απαραίτητα εργαλεία για κάθε μορφής ηλεκτρονική μάθηση.

Η πανδημία ανέδειξε πολλά άλλα κενά στο οικοσύστημα της ψηφιακής εκπαίδευσης. Εκτός από πρόσβαση κατ’ αρχάς, οι μαθητές χρειάζονται εκπαιδευτικούς που διαθέτουν επαρκή ψηφιακή ευχέρεια ώστε να διδάσκουν αποτελεσματικά μέσω διαδικτύου και μια έτοιμη δέσμη πόρων για το διαδικτυακό περιβάλλον. Τα ψηφιακά εργαλεία είναι χρήσιμα για τη διδασκαλία και τη μάθηση. Ωστόσο, η εκπαίδευση απαιτεί όχι μόνο πρόσβαση σε ψηφιακές συσκευές, αλλά και μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα λαμβάνει υπόψη τις ψυχολογικές, κοινωνικές, παιδαγωγικές και πρακτικές απαιτήσεις της διδασκαλίας και της μάθησης. Καίριο ρόλο διαδραματίζουν επίσης οι γονείς στην καθοδήγηση των παιδιών στο διαδίκτυο. Οι εκπαιδευόμενοι με μαθησιακές δυσκολίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες χρειάζονται εξατομικευμένη υποστήριξη, η οποία συχνά απουσιάζει. Παρά τις προσπάθειες όλων, κατέστη πασιφανής η έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων στους εκπαιδευτικούς και τους εκπαιδευτές, καθώς και η έλλειψη αποτελεσματικής κατάρτισης των εκπαιδευτικών στην ψηφιακή μάθηση. Αντιμέτωποι με δυσκολίες βρέθηκαν και οι γονείς, καθώς ορισμένοι δεν διαθέτουν ούτε τον γραμματισμό ή αριθμητισμό ούτε τις γλωσσικές ή ψηφιακές δεξιότητες που απαιτούνται για να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Χρειάζεται να αναληφθούν ειδικές δράσεις, με χρηματοδοτική στήριξη από ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα, για την υποστήριξη των γονέων και των εκπαιδευτών όσον αφορά την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που απαιτούνται για να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Μεγάλος αριθμός ενηλίκων και παιδιών βρίσκεται για πρώτη φορά αντιμέτωπος με τον βασικό ψηφιακό γραμματισμό, την κυβερνοϋγιεινή, την ιδιωτικότητα και τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας, την προστασία των δεδομένων, τον κυβερνοεκφοβισμό και τα επικίνδυνα διαδικτυακά παιχνίδια. Ιδιαίτερη πρόκληση κατέστη επίσης η παραπληροφόρηση κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης. Και πάλι, τα στατιστικά στοιχεία είναι σαφέστατα: υπάρχει άμεση συσχέτιση ανάμεσα στο εισόδημα και το μορφωτικό επίπεδο, αφενός, και στην τάση να χρησιμοποιείται το διαδίκτυο για ενημέρωση και εκπαίδευση, αφετέρου[25].

Επομένως, από τη μία πλευρά, η κρίση Covid-19 αποτέλεσε ένα συναρπαστικό πεδίο πειραματισμού για την πολιτική της ψηφιακής εκπαίδευσης και, από την άλλη, αποκάλυψε πολυάριθμες αστοχίες. Σε έγγραφο εργασίας που δημοσιεύθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2020, ο εισηγητής ζήτησε να επικαιροποιηθεί το σχέδιο δράσης του 2018για την ψηφιακή εκπαίδευση (DEAP)[26], το οποίο θα αναπτύξει μια συνεκτική και ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά την ψηφιακή εκπαίδευση, με σαφείς στόχους, χρηματοδοτική στήριξη και χρονοδιάγραμμα, που θα οδηγήσει σε μια κοινή προσέγγιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων παραγόντων.

Διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την ψηφιακή εκπαίδευση.

Προκειμένου να χαράξουμε μια συνεκτική πολιτική για την ψηφιακή εκπαίδευση, πρέπει να κατανοήσουμε τη σημασία της εκπαίδευσης στη διαμόρφωση του μέλλοντος των κοινωνιών μας και στην προώθηση μιας επιτυχημένης ψηφιακής και πράσινης μετάβασης. Πρόσφατα, ο ΟΟΣΑ δήλωσε ότι τα περιοριστικά μέτρα είχαν τεράστιο αντίκτυπο στην εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σοβαρά κενά στην κατάρτιση και τις δεξιότητες, τα οποία θα προκαλέσουν απώλεια παραγωγικότητας για άτομα σε ολόκληρο τον κόσμο, σημαντική μείωση του εισοδήματος, και μείωση του ΑΕγχΠ μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, που μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με περισσότερες επενδύσεις στην εκπαίδευση. Χρειάζεται, επομένως, να τεθούν σαφείς επενδυτικοί στόχοι σε ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον το 10% του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την παροχή λύσεων στις τρέχουσες ανάγκες εκπαίδευσης και δεξιοτήτων, ενώ θα πρέπει τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να αυξάνουν τη χρηματοδότησή τους για την εκπαίδευση.

Παρά την αδιαμφισβήτητη επιτυχία του Erasmus+, του εμβληματικού προγράμματος της Ένωσης για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, τα κράτη μέλη διστάζουν να συμμετάσχουν σε ακόμη εντατικότερες μορφές συνεργασίας, η δε έλλειψη ενός πραγματικού Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης είχε ως αποτέλεσμα σημειωθούν στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης ποικίλες αντιδράσεις στην τρέχουσα κρίση COVID-19. Η μετάβαση προς την ψηφιακή εκπαίδευση δεν συνοδεύθηκε από περαιτέρω συνεργασία των κρατών μελών όσον αφορά τις λύσεις και τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν, η δε χρηματοδότηση για την εκπαίδευση παρέμεινε περιορισμένη παρά τις αυξανόμενες ανάγκες των εκπαιδευτικών συστημάτων. Η νέα πραγματικότητα επισήμανε την ανάγκη για κοινά πρότυπα ποιότητας σε επίπεδο ΕΕ που θα μας δώσουν τη δυνατότητα να οικοδομήσουμε σε ολόκληρη την Ευρώπη εκπαιδευτικά συστήματα χωρίς αποκλεισμούς, τα οποία θα παρέχουν πρακτικές και προσαρμοσμένες στον επιδιωκόμενο σκοπό λύσεις για την ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης. Είναι σαφές ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες ενέχουν σημαντικές δυνατότητες όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς και τους εκπαιδευόμενους σε όλους τους τομείς και τα περιβάλλοντα εκπαίδευσης, δεδομένου ότι καθιστούν δυνατή την πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα υλικών και μορφοτύπων, και ότι τα νέα αυτά εργαλεία όχι μόνο χρησιμεύουν για την εξ αποστάσεως μάθηση, αλλά θα μπορούσαν και να προσαρμοστούν ώστε να ενισχυθεί η μάθηση με φυσική παρουσία. Χρειάζεται να αντλήσουμε διδάγματα από την πανδημία για την παροχή ποιοτικής ψηφιακής εκπαίδευσης σε πλήρη κλίμακα για όλους σε περίπτωση τυχόν δεύτερου κύματος.

Η ψηφιακή ένταξη συμβαδίζει με την κοινωνική ένταξη, πράγμα που αντικατοπτρίζεται ευρέως στις στατιστικές της ΕΕ. Το 43% των Ευρωπαίων δεν διαθέτει βασικές ψηφιακές δεξιότητες, σημειώνονται δε σημαντικές διαφορές εντός και μεταξύ των κρατών μελών, με βάση την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, την ηλικία, το εισόδημα, το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο και την απασχόληση. Οι διαρθρωτικές αυτές ελλείψεις μπορούν να αρχίσουν να αντιμετωπίζονται μόνο μέσω μιας συνεκτικής, ολοκληρωμένης και στοχευμένης ευρωπαϊκής πολιτικής για την ψηφιακή εκπαίδευση, η οποία θα εφαρμόζεται με ταχύτερο ρυθμό. Επομένως, ο εισηγητής καλεί την Επιτροπή να επισπεύσει στο 2021 την ημερομηνία δημοσίευσης των διαφόρων συστάσεων του Συμβουλίου για την ψηφιακή εκπαίδευση.

Η αξιολόγησή μας του σχεδίου δράσης του 2020 για την ψηφιακή εκπαίδευση.

Τον Δεκέμβριο του 2018, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επιδείξει μεγαλύτερη φιλοδοξία και να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τις ψηφιακές δεξιότητες και την εκπαίδευση[27]. Το νέο σχέδιο μάς παρέχει μια νέα, πιο στρατηγική προσέγγιση, αλλά, προκειμένου να επιτύχει, χρειάζεται να διασφαλίσουμε ότι, κατά την ολοκλήρωση της εφαρμογής του, η ψηφιακή εκπαίδευση θα αποτελεί σημαντικό μέρος της εκπαιδευτικής πολιτικής με σαφή, συνεπή και θετικά αποτελέσματα όσον αφορά την πρόσβαση και την ποιότητα σε ολόκληρη την ΕΕ.

Είναι σαφές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι, για να είναι αποτελεσματική οποιαδήποτε στρατηγική, πρέπει να υπάρχει η κατάλληλη χρηματοδότηση. Στο πλαίσιο αυτό, επικροτούμε το γεγονός ότι το σχέδιο ευθυγραμμίζεται με το 7ετές πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ), αλλά ζητούμε επίσης καλύτερο συντονισμό και αποτελεσματικές συνέργειες στο ευρύ φάσμα των προγραμμάτων που το στηρίζουν, συμπεριλαμβανομένων του Erasmus+, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ και της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη». Ταυτόχρονα, υπογραμμίζουμε την αξία των δοκιμαστικών σχεδίων και των προπαρασκευαστικών ενεργειών που δρομολογήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώστε να εξασφαλιστεί μεγαλύτερος συντονισμός σε ενωσιακό επίπεδο για την αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών κενών μεταξύ των κρατών μελών. Ειδικότερα, ένα πρόσφατα εγκριθέν πιλοτικό έργο που εστιάζει στη βελτίωση της συνδεσιμότητας σε αγροτικές, ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές θα μπορούσε να αποτελέσει βασικό σημείο εκκίνησης για μια πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία με στόχο τη μείωση των κενών μεταξύ και εντός των κρατών μελών.

Ένα ευρωπαϊκό οικοσύστημα ψηφιακής εκπαίδευσης υψηλών επιδόσεων

Παρά την έλλειψη ευρωπαϊκής ανταπόκρισης, η τρέχουσα πανδημία ανέδειξε την ύπαρξη και ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού οικοσυστήματος ψηφιακής εκπαίδευσης με επιτυχημένες πρωτοβουλίες σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι οποίες δρομολογήθηκαν από τοπικές αρχές, επιχειρηματίες και φορείς καινοτομίας, ΜΚΟ και πανεπιστήμια, συνδικαλιστικές οργανώσεις και ιδιωτικές εταιρείες, καθηγητές, εκπαιδευόμενους, ερευνητές, ακόμη και γονείς. Η ευρωπαϊκή κοινωνία αποδείχθηκε ανθεκτική απέναντι στις τρέχουσες προκλήσεις και κατόρθωσε να παραγάγει καινοτομία που μας έκανε περήφανους για όσα μπορούμε να επιτύχουμε μαζί. Για παράδειγμα, το σχολείο ICS Capozzi-Galilei στην Ιταλία ανέπτυξε το «Science Escape Room» (δωμάτιο απόδρασης στην επιστήμη), ένα εικονικό εργαλείο που παρέχει στους μαθητές μια μαθησιακή εμπειρία εμβάπτισης και ενισχύει τον επιστημονικό γραμματισμό. Το Πολυτεχνείο της Καταλονίας στη Βαρκελώνη επινόησε μια ψηφιακή πλατφόρμα («Student4Students»), όπου μαθητές λυκείου που ενδιαφέρονται για επαγγέλματα ΤΠ μπορούν να έρθουν σε επαφή με φοιτητές πανεπιστημίου σε τομείς ΤΠ. Το Ινστιτούτο Παγκόσμιων Ψηφιακών Πολιτικών (στην SNSPA) και η ένωση E-Civis, στο Βουκουρέστι, σχεδίασαν την πρώτη ρουμανική εκπαιδευτική ταμπλέτα, μια προσαρμοσμένη ψηφιακή συσκευή χαμηλού κόστους με εξατομικευμένο εκπαιδευτικό περιεχόμενο και ασφαλείς εφαρμογές ψηφιακής μάθησης.

Χρειάζεται όμως να υποστηριχθούν και να επεκταθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα θετικά αυτά παραδείγματα. Πολύ συχνά αγνοούνται τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, με αποτέλεσμα να παραμένουν αναξιοποίητες οι δυνατότητες που ενέχουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το πρώτο βήμα είναι να θεωρηθεί δημόσιο αγαθό το ευρυζωνικό διαδίκτυο και να διασφαλιστεί η καθολική πρόσβαση σε αυτό. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τις αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η παιχνιδοποίηση, οι νέες εκπαιδευτικές συσκευές ή η τεχνολογία αλυσίδας συστοιχιών (blockchain). Ζητούμε επομένως να δημιουργηθεί μια πρωτοβουλία ΤΝ και ρομποτικής στον τομέα της ψηφιακής εκπαίδευσης. Χρειάζεται να αναζητήσουμε επίσης λύσεις ώστε να παρέχεται ταχεία και αξιόπιστη σύνδεση στο διαδίκτυο, καθώς και ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση, σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, σε μη τυπικά περιβάλλοντα και στο σπίτι. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να τεθούν επί τάπητος όλες οι δυσκολίες με τις οποίες βρίσκονται, για παράδειγμα, αντιμέτωπα τα ιδρύματα ΕΕΚ, τα οποία βασίζονται στην πρακτική κατάρτιση, αλλά και να διασφαλιστεί ότι θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε άτομα από μειονεκτούσες ομάδες, άτομα με αναπηρίες, εκπαιδευομένους χαμηλότερης ειδίκευσης, ηλικιωμένους και άτομα από αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές, προκειμένου να αυξηθεί η ψηφιακή τους ευχέρεια και να αποκτήσουν πρόσβαση στην ψηφιακή εκπαίδευση. Στήριξη χρειάζονται και οι γυναίκες, ώστε να συνεχίσουν τις σπουδές στους τομείς της υπολογιστικής και των STEM, πρέπει δε να γεφυρωθεί το επίμονο χάσμα μεταξύ των φύλων στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας. Πρέπει να συνδυάσουμε την τεχνογνωσία και τους πόρους μας και να αναλάβουμε πρωτοβουλίες, όπως η δημιουργία ενός τηλεματικού ευρωπαϊκού πανεπιστημίου, η ανάπτυξη μιας πανευρωπαϊκής εκπαιδευτικής πλατφόρμας, η πρόταση για τη δημιουργία ακαδημιών για εκπαιδευτικούς ή η υλοποίηση του ευρωπαϊκού πιστοποιητικού ψηφιακών δεξιοτήτων (EDCS), με την υποστήριξη ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και ενδιαφερόμενων παραγόντων· οι πρωτοβουλίες αυτές θα μπορούσαν να λειτουργήσουν υποδειγματικά για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για την ψηφιακή εκπαίδευση.

Όπως είπε ο Nelson Mandela, «η εκπαίδευση είναι το ισχυρότερο όπλο που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να αλλάξετε τον κόσμο». Σήμερα ο κόσμος αλλάζει με ταχύτερο ρυθμό, λόγω της πανδημίας και των νέων τεχνολογιών. Βρισκόμαστε στο μεταίχμιο μιας νέας εποχής για την εκπαίδευση. Είναι καιρός να διαμορφώσει η Ευρώπη τη δική της πολιτική για την ψηφιακή εκπαίδευση, η οποία θα προσφέρει σε όλους τους εκπαιδευομένους πρόσβαση σε ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση σε ολόκληρη την ήπειρο και πέραν αυτής.