ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την κλιμάκωση των εντάσεων στα Βαρώσια έπειτα από τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και την επείγουσα ανάγκη για επανέναρξη των συνομιλιών

B9‑0361/2020

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου σχετικά με την κλιμάκωση των εντάσεων στα Βαρώσια έπειτα από τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και την επείγουσα ανάγκη για επανέναρξη των συνομιλιών

(2020/2844(RSP))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– έχοντας υπόψη τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως το ψήφισμα 414 (1977), το ψήφισμα 550 (1984), το οποίο θεωρεί τις απόπειρες για εποικισμό οποιουδήποτε τμήματος των Bαρωσίων από άτομα άλλα από τους κατοίκους τους ως απαράδεκτες και ζητά τη μεταβίβαση της περιοχής αυτής στη διοίκηση των Hνωμένων Eθνών, το ψήφισμα 789 (1992) με το οποία ζητείται η επέκταση της περιοχής που βρίσκεται επί του παρόντος υπό τον έλεγχο της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο ώστε να συμπεριλάβει τα Βαρώσια, και το ψήφισμα 2537 (2020)·

– έχοντας υπόψη τη συμφωνία 10 σημείων της 19ης Μαΐου 1979 σχετικά με την επανεγκατάσταση στα Βαρώσια υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών·

– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 15ης και 16ης Οκτωβρίου 2020 και προηγούμενα σχετικά συμπεράσματα του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου,

– έχοντας υπόψη τη δήλωση του Αντιπροέδρου της Επιτροπής/Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΑΠ/ΥΕ), Josep Borrell, της 13ης Οκτωβρίου 2020, σχετικά με τις εξελίξεις όσον αφορά τα Βαρώσια,

– έχοντας υπόψη τη δήλωση του Προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, της 9ης Οκτωβρίου 2020, σχετικά με την κατάσταση στην Κύπρο,

– έχοντας υπόψη τη δήλωση του ΑΠ/ΥΕ Josep Borrell, της 6ης Οκτωβρίου 2020, σχετικά με το άνοιγμα της Αμμοχώστου από την Τουρκία,

– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του σχετικά με τις εκθέσεις προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία, ιδίως δε το πιο πρόσφατο ψήφισμά του της 13ης Μαρτίου 2019[1], με το οποίο ζητεί από την Τουρκία «να μεταβιβάσει την περίκλειστη περιοχή της Αμμόχωστου στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με την απόφαση 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, και να απόσχει από ενέργειες που αλλοιώνουν τη δημογραφική ισορροπία του νησιού μέσω της εφαρμογής πολιτικής παράνομων εποικισμών»,

– έχοντας υπόψη τα ψηφίσματά του για την Τουρκία, ιδίως δε το ψήφισμά του της 14ης Σεπτεμβρίου 2020 σχετικά με την προετοιμασία του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα επικεντρωθεί στην επικίνδυνη κλιμάκωση και στον ρόλο της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο[2], όπου υπογραμμίζεται ότι «περαιτέρω κυρώσεις μπορούν να αποφευχθούν μόνο μέσω του διαλόγου, της γνήσιας συνεργασίας και της απτής προόδου»,

– έχοντας υπόψη τη δήλωση του ΑΠ/ΥΕ, της 15ης Νοεμβρίου 2020, με την οποία εκφράζει τη λύπη του για το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων όπως και για δηλώσεις που αντίκεινται στις αρχές του ΟΗΕ όσον αφορά τη διευθέτηση του Κυπριακού και προκαλούν μεγαλύτερη δυσπιστία και ένταση στην περιοχή, και ζητεί να ακυρωθούν επειγόντως οι ενέργειες αυτές,

– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία είναι υποψήφια για ένταξη χώρα και σημαντικός εταίρος της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι αναμένεται από την Τουρκία, ως υποψήφια χώρα, να τηρεί τα υψηλότερα πρότυπα όσον αφορά τη δημοκρατία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης προς τις διεθνείς συμβάσεις·

Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία είναι σύμμαχος στο ΝΑΤΟ και θα πρέπει να ενθαρρυνθεί να εκπληρώσει τον δυνητικό της ρόλο όσον αφορά τη διατήρηση της σταθερότητας στην περιοχή·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η συνεχής και αυξανόμενη αποστασιοποίηση της Τουρκίας από τις ευρωπαϊκές αξίες και πρότυπα έχει φέρει τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας σε ιστορικά χαμηλό σημείο και ότι η επιδείνωση φτάνει σε επίπεδα που επιτάσσουν σε αμφότερα τα μέρη να επαναξιολογήσουν εκ βάθρων το υφιστάμενο πλαίσιο σχέσεων·

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις αρχές Σεπτεμβρίου 2019, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu επισκέφθηκε την περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων και ανακοίνωσε την έναρξη λειτουργίας του «Γενικού Προξενείου» της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή των Βαρωσίων·

Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις αρχές Φεβρουαρίου 2020, ο Αντιπρόεδρος της Τουρκίας Fuat Oktay επισκέφθηκε την περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων, μαζί με «μέλη» της «τουρκοκυπριακής ηγεσίας» και ηγήθηκε «Διάσκεψης Κορυφής των Βαρωσίων» σχετικά με τις «νομικές, πολιτικές και οικονομικές πτυχές της επαναλειτουργίας της εγκαταλελειμμένης πόλης των Βαρωσίων»·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις αρχές Αυγούστου 2020, ο αποκαλούμενος πρωθυπουργός των Τουρκοκυπρίων Ersin Tatar δήλωσε ότι τα Βαρώσια δεν αποτελούν μέρος συνολικής διευθέτησης και ότι έλαβε τις «ευλογίες» του Τούρκου Προέδρου για την υλοποίηση των σχεδίων του σχετικά με το «άνοιγμα» της περίκλειστης περιοχής·

Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 8 Οκτωβρίου 2020, η Τουρκία επέκτεινε παράνομα την άδεια εισόδου στο παραλιακό μέτωπο των Βαρωσίων·

Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η παράνομη αποκαλούμενη «εκλογή» του εθνικιστή Ersin Tatar ως νέου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων στις 18 Οκτωβρίου 2020 άλλαξε τα δεδομένα, καθώς, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του Mustafa Akinci ο οποίος τασσόταν υπέρ της επανένωσης, ο Tatar υποστηρίζει μια λύση δύο κρατών·

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Erdoğan στην κατεχόμενη περιοχή της Κύπρου, ο οποίος συνοδευόταν από τον αρχηγό του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), Devlet Bahçeli, για «πικνίκ» στα Βαρώσια, στις 15 Νοεμβρίου 2020, συνιστά ακραία πρόκληση και είχε ως συνέπεια σφοδρές αντιδράσεις και μεταξύ των Τουρκοκυπρίων·

Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι σε όλες τις προηγούμενες διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της τελευταίας διάσκεψης για την Κύπρο στο Κραν Μοντανά το 2017, το αποκλεισμένο τμήμα της Αμμοχώστου συμπεριλήφθηκε μεταξύ των περιοχών που πρέπει να επιστραφούν υπό την ελληνοκυπριακή διοίκηση μετά τη συνολική διευθέτηση του Κυπριακού βάσει της συμφωνηθείσας δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας·

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 15 Νοεμβρίου 2020, ο Τούρκος Πρόεδρος ζήτησε συνομιλίες με στόχο «δύο χωριστά κράτη» στην Κύπρο, κατά τη διάρκεια μιας αμφιλεγόμενης επίσκεψης στο βόρειο τμήμα της διαιρεμένης νήσου, το οποίο κατέχει η Τουρκία εδώ και πέντε σχεδόν δεκαετίες· λαμβάνοντας υπόψη ότι το «πικνίκ» του Προέδρου Erdoğan στα Βαρώσια καταγγέλθηκε από τους Ελληνοκύπριους αλλά και από πολλούς Τουρκοκύπριους·

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία συνεχίζει τις τρέχουσες παράνομες, μονομερείς στρατιωτικές της ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες αντιβαίνουν στην κυριαρχία κρατών μελών της ΕΕ (ιδίως της Ελλάδας και της Κύπρου) και στο διεθνές δίκαιο·

ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η άμεση δέσμευση της Τουρκίας υπέρ του Αζερμπαϊτζάν, πέραν των γεωοικονομικών της συμφερόντων, στο πλαίσιο της σύγκρουσης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ αντικατοπτρίζει μια πιο φιλόδοξη γεωπολιτική ατζέντα·

ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κακές προηγούμενες επιδόσεις της Τουρκίας όσον αφορά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου οδήγησαν την ΕΕ σε αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και όλων των προενταξιακών κονδυλίων βάσει του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027·

1. καταδικάζει απερίφραστα τη μονομερή απόφαση της Τουρκίας να προχωρήσει στο «άνοιγμα», από τις 8 Οκτωβρίου 2020, τμήματος της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων, γεγονός που συνιστά παραβίαση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ σχετικά με τα Βαρώσια και υπονομεύει τις προοπτικές για την εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό·

2. παροτρύνει την Τουρκία να ανακαλέσει την απόφαση αυτή και να απόσχει από κάθε είδους μονομερείς ενέργειες οπουδήποτε στην Κύπρο που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τις προοπτικές δίκαιης και ειρηνικής λύσης και δεν προάγουν τις σχέσεις καλής γειτονίας στην περιοχή· θεωρεί απαράδεκτες τις απόπειρες εγκατάστασης σε οιοδήποτε τμήμα των Βαρωσίων ατόμων άλλων από τους κατοίκους του και ζητεί να περάσει η περιοχή στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών·

3. υπενθυμίζει ότι, με το να επιτραπεί στην Τουρκία να προχωρήσει στα σχέδιά της για τα Βαρώσια, θα δημιουργηθούν τετελεσμένα, γεγονός το οποίο θα καθιστούσε απολύτως ανέφικτο τον στόχο της επίτευξης διακανονισμού στο Κυπριακό, όπως προβλέπουν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών· υπενθυμίζει ότι η διεθνής κοινότητα, και ιδίως η ΕΕ, εξακολουθεί να ασχολείται με το θέμα και δεν θα επιτρέψει να υλοποιηθούν οι απειλές της Τουρκίας, διότι θα συνιστούσαν ανεπανόρθωτη ζημία για την Κύπρο και τις προοπτικές διευθέτησης του προβλήματος·

4. επαναβεβαιώνει τη δέσμευσή του για μόνιμη, συνολική και δίκαιη διευθέτηση, σύμφωνα με τις επιθυμίες του κυπριακού λαού, και με βάση μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ·

5. καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αναλάβει δράση και να επιβάλει αυστηρές κυρώσεις για την αντιμετώπιση των παράνομων ενεργειών της Τουρκίας·

6. επαναλαμβάνει ότι καταδικάζει απερίφραστα τις παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στα ύδατα της Ελλάδας και της Κύπρου, οι οποίες αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ, και καλεί τις τουρκικές αρχές να σταματήσουν αυτές τις δραστηριότητες, να ενεργήσουν σε πνεύμα σχέσεων καλής γειτονίας και να σεβαστούν την κυριαρχία της Δημοκρατίας της Κύπρου και της Ελλάδας σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο·

7. σημειώνει με ανησυχία ότι η συνεχής και αυξανόμενη αποστασιοποίηση της Τουρκίας από τις ευρωπαϊκές αξίες και πρότυπα έχει φέρει τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας σε ιστορικά χαμηλό σημείο και ότι η επιδείνωση των σχέσεων φτάνει σε επίπεδα που επιτάσσουν στην ΕΕ να καθορίσει μια καλύτερη γεωπολιτική και συνολική στρατηγική για τις βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες σχέσεις της με την Τουρκία, ιδίως υπό το πρίσμα του εντεινόμενου διεκδικητικού χαρακτήρα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, που συντείνει στην κλιμάκωση της έντασης και λειτουργεί αποσταθεροποιητικά, απειλώντας την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου·

8. υπενθυμίζει το ψήφισμά του της 24ης Οκτωβρίου 2019 σχετικά με την τουρκική στρατιωτική δράση στη Συρία[3], στο οποίο το Κοινοβούλιο κάλεσε το Συμβούλιο να εξετάσει το ενδεχόμενο αναστολής των εμπορικών προτιμήσεων στο πλαίσιο της συμφωνίας για τα γεωργικά προϊόντα και, ως έσχατη λύση, αναστολής της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας, που ισχύει από τον Δεκέμβριο του 1995·

9. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η Τουρκία, αντί να επιδιώξει τον τερματισμό της βίας και την επανέναρξη ειρηνικών διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με τις προσπάθειες του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), αποφάσισε να στηρίξει άνευ όρων τις στρατιωτικές επιχειρήσεις μιας από τις πλευρές στην πρόσφατη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ·

10. εμμένει στην άποψη ότι το μνημόνιο συνεννόησης της 27ης Νοεμβρίου 2019 μεταξύ της Τουρκίας και της αναγνωρισμένης από τα Ηνωμένα Έθνη κυβέρνησης εθνικής ενότητας της Λιβύης, το οποίο καθορίζει νέα θαλάσσια οριοθέτηση μεταξύ των δύο χωρών, παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και, ως εκ τούτου, δεν είναι νομικά δεσμευτικό για τρίτα κράτη·

11. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής / Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, το Συμβούλιο, την Επιτροπή, τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών, τα Ηνωμένα Έθνη και την Τουρκία, διασφαλίζοντας τη μετάφραση του παρόντος κειμένου στην τουρκική γλώσσα.