ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την κλιμάκωση των εντάσεων στα Βαρώσια έπειτα από τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και την επείγουσα ανάγκη για επανέναρξη των συνομιλιών

B9-0357/2020

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την κλιμάκωση των εντάσεων στα Βαρώσια έπειτα από τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και την επείγουσα ανάγκη για επανέναρξη των συνομιλιών

(2020/2844(RSP))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 13ης Μαρτίου 2019, σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής για την Τουρκία του 2018[1],

– έχοντας υπόψη τις πλέον πρόσφατες εκθέσεις της Επιτροπής για την Τουρκία, και συγκεκριμένα τις εκθέσεις της Επιτροπής για την Τουρκία των ετών 2019 και 2018,

– έχοντας υπόψη την κοινή δήλωση του Αντιπροέδρου της Επιτροπής/Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΑΠ/ΥΕ) και της Επιτρόπου Ferreira σχετικά με την εκλογική διαδικασία στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, της 20ής Οκτωβρίου 2020, τις παρατηρήσεις της ΑΕ/ΥΕ στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, της 12ης Οκτωβρίου 2020, και τη δήλωση της ΑΠ/ΥΕ σχετικά με τα Βαρώσια, της 15ης Νοεμβρίου 2020,

– έχοντας υπόψη τα σχετικά συμπεράσματα του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, και ιδίως τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 1ης Οκτωβρίου 2020, και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, της 26ης Απριλίου 2004,

– έχοντας υπόψη τα ψηφίσματά του σχετικά με τις εργασίες της Επιτροπής Αναφορών, της 23ης Σεπτεμβρίου 2008[2], της 22ας Απριλίου 2009[3] και της 13ης Φεβρουαρίου 2018[4],

– έχοντας υπόψη τα συναφή ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (ΣΑΗΕ), ιδίως τα ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992),

– έχοντας υπόψη τη δήλωση της Προεδρίας του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με ημερομηνία 9 Οκτωβρίου 2020 (S/PRST/2020/9),

– έχοντας υπόψη τη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου του 1979 μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο,

– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 1974, μετά από αποτυχημένο πραξικόπημα της Ελλάδας σε μια προσπάθεια να κερδίσει τον έλεγχο του νησιού από τον τότε πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο Μάκαριο ΙΙΙ, η Τουρκία αντέδρασε αποστέλλοντας στρατιωτικές δυνάμεις στη βόρεια Κύπρο, πράγμα που οδήγησε δεκάδες χιλιάδες Ελληνοκυπρίους να καταφύγουν στον νότο και μικρότερο πληθυσμό Τουρκοκυπρίων που ζούσαν στη νότια Κύπρο να καταφύγουν στον βορρά του νησιού·

Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι, μετά την επέμβαση του τουρκικού στρατού το 1974, τα Βαρώσια, το νότιο τέταρτο της πόλης της Αμμοχώστου, έκτασης 6 χλμ2, έχει περιφραχτεί και παραμένει ακατοίκητο, υπό τον έλεγχο του τουρκικού στρατού· λαμβάνοντας υπόψη ότι έκτοτε οι Κύπριοι που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα Βαρώσια δεν είχαν καμία διέξοδο και καμία δυνατότητα να επιστρέψουν στις εστίες τους·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δύο κυπριακές κοινότητες έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με την επανεγκατάσταση των νόμιμων κατοίκων των Βαρωσίων στο πλαίσιο της συμφωνίας υψηλού επιπέδου του 1979, στην οποία τονίζεται ότι η εν λόγω επανεγκατάσταση αποτελεί κοινή προτεραιότητα της Κύπρου, ότι αμφότερες οι πλευρές είναι ανοικτές σε πράξεις καλής θέλησης και ότι ο ΟΗΕ θα πρέπει να παίξει ρόλο στην επίλυση του ζητήματος·

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ψήφισμα 550 (1984) του ΣΑΗΕ θεωρεί «τις απόπειρες εποικισμού οποιουδήποτε τμήματος των Βαρωσίων από άτομα άλλα από τους κατοίκους τους απαράδεκτες και ζητά τη μεταβίβαση της περιοχής αυτής στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών»· λαμβάνοντας υπόψη ότι το ψήφισμα 789 (1992) του ΣΑΗΕ απευθύνει επίσης έκκληση «η περιοχή που σήμερα βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Eιρηνευτικής Δύναμης των Hνωμένων Eθνών να επεκταθεί και να συμπεριλάβει τα Bαρώσια»·

Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι, ανεξάρτητα από τις προαναφερθείσες αποφάσεις του ΣΑΗΕ, μέρος των Βαρωσίων άνοιξε μονομερώς εκ νέου από τον τουρκικό στρατό, σε συνεργασία με τον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας Ersin Tatar· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Tαγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε τα Βαρώσια στις 15 Νοεμβρίου 2020, επιδεινώνοντας τις ήδη αυξημένες εντάσεις μεταξύ Αθήνας, Άγκυρας και Λευκωσίας·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η παρέμβαση της Άγκυρας στις εσωτερικές τουρκοκυπριακές υποθέσεις αυξήθηκε δραματικά κατά τις πρόσφατες εκλογές για την τουρκοκυπριακή ηγεσία· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο εθνικιστής υποψήφιος Ersin Tatar, ο οποίος αντιτίθεται στη συνολική διευθέτηση του κυπριακού ζητήματος με βάση μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία, όπως προβλέπεται από τις παραμέτρους του ΟΗΕ, έλαβε ισχυρή στήριξη από την Άγκυρα και κέρδισε τις εκλογές·

1. τονίζει ότι η κατάσταση στα Βαρώσια είναι μια ουσιώδης υπενθύμιση της συνεχιζόμενης, επί μακρόν ανεπίλυτης διένεξης και του σχετικού κινδύνου διαρκούς κλιμάκωσης των εντάσεων μεταξύ των κυπριακών κοινοτήτων, είναι δε απόλυτα πεπεισμένο ότι μια συνολική διευθέτηση μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω του διαλόγου και της διπλωματίας και με την άμεση συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις τόσο της Κυπριακής Δημοκρατίας όσο και της τουρκοκυπριακής κοινότητας, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ·

2. επικρίνει έντονα την αυξανόμενη παρέμβαση της Άγκυρας στις εσωτερικές τουρκοκυπριακές υποθέσεις, η οποία κορυφώθηκε με τη μονομερή επαναλειτουργία της ακτογραμμής των Βαρωσίων και έχει επίσης πυροδοτήσει διαμαρτυρίες σε τμήματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας· εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για αυτή τη μονομερή ενέργεια κατά παράβαση των σχετικών ψηφισμάτων του ΣΑΗΕ· δεδομένου ότι δεν γίνεται επανεκκίνηση του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων για το κυπριακό ζήτημα, παρά την απόλυτη αναγκαιότητά τους, ζητεί την αναστροφή αυτής της πορείας δράσης και προτρέπει όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να αποφύγουν την ανάληψη μονομερών ενεργειών και να συμμορφωθούν με τη δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με ημερομηνία 20 Οκτωβρίου 2020·

3. σημειώνει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία εξακολουθεί να θεωρεί την επιστροφή των Βαρωσίων ακρογωνιαίο λίθο των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης με τους Τουρκοκυπρίους, συμπεριλαμβανομένων των κοινών επιχειρήσεων με σκοπό την αποκατάσταση της εγκαταλελειμμένης πόλης·

4. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι οι προηγούμενες προτάσεις για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης με στόχο την παράδοση των Βαρωσίων στον έλεγχο του ΟΗΕ και την επανέναρξη λειτουργίας του τουρκοκυπριακού λιμένα της Αμμοχώστου δεν ήταν επιτυχείς· επιδοκιμάζει τον σχεδιασμό έργων που ξεκινούν από τους ίδιους τους πολίτες, όπως το Famagusta Ecocity Project, εκ μέρους Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, με στόχο την αποκατάσταση μιας ολοκληρωμένης, βιώσιμης και περιβαλλοντικά υπεύθυνης Αμμοχώστου, που προωθεί και ενστερνίζεται την ειρηνική συνύπαρξη όλων των κατοίκων της·

5. ζητεί εποικοδομητική συνεργασία μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της τουρκοκυπριακής κοινότητας, με σκοπό την επίτευξη συνολικής διευθέτησης και επανένωσης· τονίζει και υποστηρίζει τη δήλωση του ΑΠ/ΥΕ υπέρ της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ·

6. συμπαρίσταται τόσο στην τουρκοκυπριακή όσο και στην ελληνοκυπριακή κοινότητα στην προσπάθειά τους για ειρήνη και σταθερότητα και καλεί την Επιτροπή να εφαρμόσει αμέσως το δεύτερο ετήσιο πρόγραμμα δράσης για την παροχή βοήθειας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, προκειμένου να στηριχθούν έργα που προωθούν τη συμφιλίωση και βελτιώνουν τις υποδομές, την προστασία του περιβάλλοντος και την οικονομική ανάπτυξη· ζητεί, ειδικότερα, συνεχή και αυξημένη στήριξη της κοινωνίας των πολιτών τόσο στην τουρκοκυπριακή όσο και στην ελληνοκυπριακή κοινότητα, αφενός μέσω του προγράμματος βοήθειας της ΕΕ, αφετέρου, δομικότερα, στο πλαίσιο του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, ιδίως μέσω του προγράμματος «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες»·

7. παραμένει πλήρως προσηλωμένο σε μια συνολική διευθέτηση του ζητήματος, σύμφωνα με τις επιθυμίες του κυπριακού λαού, και σε επανένωση με βάση μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, με ενιαία διεθνή νομική προσωπικότητα, ενιαία κυριαρχία και ενιαία ιθαγένεια και με πολιτική ισότητα μεταξύ των δύο κοινοτήτων, στο πλαίσιο του ΟΗΕ και σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑΗΕ, συμπεριλαμβανομένων των ψηφισμάτων 550 (1984) και 789 (1992), αλλά και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ·

8. καλεί την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης να υποστηρίξει ενεργά αυτές τις διαπραγματεύσεις και να υποστηρίξει την έκκληση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ προς αμφότερες τις κυπριακές πλευρές και τις εγγυήτριες δυνάμεις να επαναλάβουν επειγόντως τις διαπραγματεύσεις και να συγκαλέσουν επειγόντως συνεδρίαση, όπως συμφωνήθηκε στα τέλη Νοεμβρίου 2019·

9. ζητεί να μεταφραστεί το παρόν ψήφισμα στα Τουρκικά·

10. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας/Αντιπρόεδρο της Επιτροπής, στα κράτη μέλη της ΕΕ, στον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας και στην αντίστοιχη Συνέλευση της Δημοκρατίας, καθώς και στον πρόεδρο, στην κυβέρνηση και στο κοινοβούλιο της Δημοκρατίας της Τουρκίας.