ΣΥΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ σχετικά με τη θέση του Συμβουλίου σε πρώτη ανάγνωση ενόψει της έκδοσης κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 561/2006, όσον αφορά ελάχιστες απαιτήσεις ως προς τα ανώτατα όρια για τον ημερήσιο και εβδομαδιαίο χρόνο οδήγησης, κατώτατα όρια για τα διαλείμματα και περιόδους ημερήσιας και εβδομαδιαίας ανάπαυσης, και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 165/2014, όσον αφορά τον εντοπισμό μέσω ταχογράφων

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ

1. Κοινωνική νομοθεσία στις διεθνείς οδικές μεταφορές

Ο τομέας των οδικών μεταφορών αποτελεί σημαντικό μέρος της κοινής πολιτικής μεταφορών, απασχολεί πάνω από 11 εκατομμύρια άτομα και αντιπροσωπεύει σχεδόν το ήμισυ των συνολικών δραστηριοτήτων μεταφοράς εμπορευμάτων στην ΕΕ. Η κοινωνική νομοθεσία στον τομέα των οδικών μεταφορών έχει τρεις συμπληρωματικούς στόχους: 1) την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας, 2) την πρόληψη της στρέβλωσης του ανταγωνισμού και 3) τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των οδηγών.

Με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 561/2006 θεσπίζονται κανόνες που ισχύουν για τον χρόνο οδήγησης, τα διαλείμματα και τις περιόδους ανάπαυσης των οδηγών που απασχολούνται στον τομέα των οδικών μεταφορών εμπορευμάτων και επιβατών. Κατά τη διαδικασία εφαρμογής του εν λόγω κανονισμού ανέκυψαν διάφορες προκλήσεις. Ορισμένες από αυτές είναι οι αποκλίσεις μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών της ΕΕ ως προς την πρακτική επιβολής του νόμου, η σαφήνεια του κειμένου του κανονισμού, η ευρεία διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών και διάφορες εξαιρέσεις που επιτρέπονται από τον κανονισμό. Οι προκλήσεις αυτές επηρεάζουν την εναρμόνιση των οδικών μεταφορών, καθώς και την ασφάλεια δικαίου, και περιορίζουν την εκπλήρωση του στόχου του κανονισμού.

Για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων, η Επιτροπή ενέκρινε, στις 31 Μαΐου 2017, σειρά νομοθετικών προτάσεων που καλύπτουν τις κοινωνικές πτυχές και τις πτυχές της εσωτερικής αγοράς στον τομέα των οδικών μεταφορών στην ΕΕ, στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων «Η Ευρώπη σε κίνηση» για καθαρή, ανταγωνιστική και συνδεδεμένη κινητικότητα. Σκοπός της δέσμης αυτής ήταν να διασφαλιστεί ο θεμιτός ανταγωνισμός και να απλουστευθούν οι υφιστάμενοι κανόνες, και παράλληλα να διαφυλαχθεί η εσωτερική αγορά και να διασφαλιστούν τα δικαιώματα των εργαζομένων στον τομέα των οδικών μεταφορών.

2. Η πρόταση της Επιτροπής

Ο γενικός στόχος της πρότασης για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 561/2006 σχετικά με τον χρόνο οδήγησης και τις περιόδους ανάπαυσης και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 165/2014 σχετικά με τους ταχογράφους ήταν να αποσαφηνιστούν ορισμένες διατάξεις και να προσαρμοστούν κάποιοι κανόνες στις μεταβαλλόμενες ανάγκες του τομέα, αλλά και να ενισχυθεί η έξυπνη επιβολή της εφαρμογής των κοινωνικών κανόνων στις οδικές μεταφορές.

Προς επίτευξη του γενικού στόχου, η Επιτροπή πρότεινε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

- να προβλέπεται μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την οργάνωση των περιόδων εβδομαδιαίας ανάπαυσης των οδηγών, ώστε οι οδηγοί να μπορούν να λαμβάνουν δύο διαδοχικές μειωμένες περιόδους εβδομαδιαίας ανάπαυσης εντός διαστήματος τεσσάρων εβδομάδων και να επωφελούνται από μια σωρευτική εβδομαδιαία ανάπαυση·

- να διευκρινιστεί ότι οι οδηγοί δεν επιτρέπεται να λαμβάνουν εβδομαδιαία ανάπαυση 45 ή και πλέον ωρών μέσα σε όχημα, και ότι ο εργοδότης οφείλει να παρέχει στον οδηγό επαρκές κατάλυμα με κατάλληλες εγκαταστάσεις ύπνου και υγιεινής, εάν ο οδηγός δεν είναι σε θέση να λάβει αυτές τις περιόδους εβδομαδιαίας ανάπαυσης σε ιδιωτικό χώρο της επιλογής του. Σκοπός της πρότασης αυτής ήταν να βελτιωθούν οι εργασιακές συνθήκες των οδηγών και να διασφαλιστούν ικανοποιητικές συνθήκες για την ανάπαυσή τους·

- να υποχρεωθούν οι επιχειρήσεις μεταφορών να οργανώνουν την εργασία των οδηγών κατά τρόπο ώστε οι οδηγοί να είναι σε θέση να επιστρέφουν στον τόπο διαμονής τους για εβδομαδιαία ανάπαυση τουλάχιστον μία φορά εντός κάθε τριών διαδοχικών εβδομάδων. Σκοπός της πρότασης αυτής ήταν να αποφευχθεί η κατάσταση στην οποία οι οδηγοί εργάζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα στο εξωτερικό, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να επιστρέφουν σε τακτική βάση στον τόπο διαμονής τους·

- να βελτιωθούν τα χαρακτηριστικά των «ευφυών» ταχογράφων ώστε να καταστεί δυνατός ο ακριβέστερος εντοπισμός των οχημάτων που χρησιμοποιούνται για διασυνοριακές μεταφορές, και να επιβληθεί στους οδηγούς η πρόσθετη υποχρέωση να καταγράφουν σε ταχογράφο τη θέση του οχήματός τους μετά από διέλευση συνόρων, στον πλησιέστερο κατάλληλο τόπο στάθμευσης.

3. Διοργανικές διαπραγματεύσεις

Μετά την έγκριση της θέσης του Κοινοβουλίου σε πρώτη ανάγνωση στις 4 Απριλίου 2019, πραγματοποιήθηκαν διοργανικές διαπραγματεύσεις (με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας σε πρώιμη δεύτερη ανάγνωση) από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο του 2019, υπό τη φινλανδική προεδρία του Συμβουλίου. Έπειτα από τέσσερις γύρους τριμερών διαλόγων, εκ των οποίων ορισμένοι ήταν κοινοί, η διαπραγματευτική ομάδα του Κοινοβουλίου κατέληξε σε προσωρινή συμφωνία με την Προεδρία του Συμβουλίου κατά τον τελευταίο τριμερή διάλογο, που πραγματοποιήθηκε στις 11-12 Δεκεμβρίου 2019.

Το κείμενο της προσωρινής συμφωνίας παρουσιάστηκε στην Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού (TRAN) και επιβεβαιώθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2020. Με βάση την έγκριση της εν λόγω επιτροπής, η πρόεδρός της υπέδειξε, στην επιστολή που απηύθυνε στον πρόεδρο της Επιτροπής Μόνιμων Αντιπροσώπων (COREPER Ι), ότι επρόκειτο να συστήσει στην ολομέλεια να εγκρίνει τη θέση του Συμβουλίου χωρίς τροποποιήσεις, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή συνάδει προς την προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων. Μετά τον νομικό-γλωσσικό έλεγχο, το Συμβούλιο ενέκρινε στις 7 Απριλίου 2020 (με γραπτή διαδικασία) επίσημα τη θέση του σύμφωνα με την προσωρινή συμφωνία.

4. Κύρια στοιχεία της συμφωνίας

Η συνολική συμφωνία στην οποία κατέληξε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το Συμβούλιο και την Επιτροπή αποσκοπεί στη βελτίωση των υφιστάμενων ενωσιακών κοινωνικών κανόνων και κανόνων της εσωτερικής αγοράς στον τομέα των οδικών μεταφορών. Πιο συγκεκριμένα, συμφωνήθηκαν τα εξής:

- Όσον αφορά τις περιόδους εβδομαδιαίας ανάπαυσης, η συμφωνία διατηρεί τον στόχο της Επιτροπής να παρέχεται μεγαλύτερη ευελιξία για τις εμπορευματικές μεταφορές μεγάλων αποστάσεων, και παράλληλα να διασφαλίζεται ότι οι οδηγοί επιστρέφουν σε τακτική βάση στον τόπο διαμονής τους για μακρά περίοδο ανάπαυσης. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται ως εξαίρεση από τον ισχύοντα κανόνα που επιτρέπει τη λήψη μειωμένης περιόδου εβδομαδιαίας ανάπαυσης κάθε δεύτερη εβδομάδα. Περιορίζεται στους οδηγούς που εκτελούν διεθνείς εμπορευματικές μεταφορές και με την επιφύλαξη ορισμένων προϋποθέσεων. Συγκεκριμένα, οι δύο διαδοχικές μειωμένες περίοδοι ανάπαυσης λαμβάνονται εκτός του κράτους μέλους εγκατάστασης, οι διαδοχικές μειωμένες περίοδοι ανάπαυσης αντισταθμίζονται πριν από την επόμενη κανονική περίοδο ανάπαυσης και ο οδηγός μπορεί να επιστρέφει στον τόπο διαμονής του κάθε 3 εβδομάδες.

- Όσον αφορά την επιστροφή του οδηγού σε τακτική βάση, η συμφωνία ορίζει ότι οι εταιρείες θα πρέπει να οργανώνουν την εργασία των οδηγών κατά τρόπο ώστε οι οδηγοί να είναι σε θέση να επιστρέφουν στην έδρα λειτουργίας του εργοδότη την οποία έχει κανονικά ως βάση ο οδηγός ή στον τόπο κατοικίας του οδηγού εντός κάθε περιόδου τεσσάρων διαδοχικών εβδομάδων. Σε μια αιτιολογική σκέψη διευκρινίζεται ότι «οι οδηγοί μπορούν να επιλέγουν ελεύθερα τον τόπο στον οποίο θα περάσουν την περίοδο ανάπαυσής τους». Το χρονικό διάστημα μειώνεται στις τρεις εβδομάδες σε περίπτωση που ο οδηγός έχει λάβει δύο διαδοχικές μειωμένες περιόδους εβδομαδιαίας ανάπαυσης. Η διάταξη αυτή θα μπορούσε να αποβεί προς όφελος των οδηγών διεθνών μεταφορών, καθότι βοηθά να αποφευχθεί η κατάσταση στην οποία οι οδηγοί εργάζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα στο εξωτερικό, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στις οικογένειές τους στον τόπο διαμονής τους.

- Προβλέπεται επιπλέον ευελιξία με τη θέσπιση δυνατότητας υπέρβασης των ημερήσιων και εβδομαδιαίων περιόδων οδήγησης σε έκτακτες περιστάσεις, ώστε ο οδηγός να μπορεί να φτάνει στην έδρα λειτουργίας του εργοδότη ή στον τόπο κατοικίας του για να λάβει περίοδο εβδομαδιαίας ανάπαυσης. Υπό αυτές τις έκτακτες περιστάσεις, ο οδηγός μπορεί να υπερβεί τον χρόνο οδήγησης έως και μία ώρα ή, εάν έχει προηγηθεί διάλειμμα 30 λεπτών πριν από την πρόσθετη οδήγηση, έως και δύο ώρες. Η ευελιξία ενισχύεται επίσης με την πρόβλεψη ότι ο οδηγός επιτρέπεται να χρησιμοποιεί διαδρομές με πορθμείο ή τρένο άνω των 8 ωρών για κανονική εβδομαδιαία ανάπαυση, υπό την προϋπόθεση ότι έχει πρόσβαση σε καμπίνα ύπνου.

- Η συμφωνία διατηρεί την απαγόρευση της κανονικής εβδομαδιαίας ανάπαυσης στο όχημα. Μάλιστα κινείται ακόμη περισσότερο προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης κατάλληλων συνθηκών ανάπαυσης για τους οδηγούς, καθότι αναθέτει στην Επιτροπή να παρουσιάσει λεπτομερείς διατάξεις σχετικά με τους ασφαλείς και προστατευόμενους χώρους στάθμευσης, δηλαδή το επίπεδο εξυπηρέτησης και τη διαδικασία πιστοποίησης των εν λόγω χώρων στάθμευσης.

- Ένα νέο στοιχείο είναι η υπαγωγή των φορέων εκμετάλλευσης ελαφρών επαγγελματικών οχημάτων, άνω των 2,5 τόνων, στο πεδίο εφαρμογής των εν λόγω κανονισμών. Δεδομένου ότι η απαίτηση αυτή αφορά μόνο οχήματα επαγγελματικής χρήσης που χρησιμοποιούνται για διεθνείς μεταφορές, θα ισχύει για δραστηριότητες στις οποίες απαιτούνται ίσοι όροι ανταγωνισμού. Θα ενισχύσει περαιτέρω την οδική ασφάλεια για αυτόν τον τύπο οχημάτων που χρησιμοποιούνται στις διεθνείς μεταφορές για λογαριασμό τρίτου.

- Προκειμένου να επιτευχθεί η αποτελεσματική και αποδοτική επιβολή των νέων κοινωνικών κανόνων και των κανόνων της εσωτερικής αγοράς, η συμφωνία προβλέπει μια νέα γενιά «ευφυών» ταχογράφων για τον ακριβέστερο εντοπισμό των οχημάτων που χρησιμοποιούνται για τις διασυνοριακές μεταφορές, ώστε να διασφαλίζεται η ορθή επιβολή των νέων κανόνων. Ζητεί επίσης ένα φιλόδοξο αλλά ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα για την εισαγωγή αυτής της νέας τεχνολογίας. Ορίζεται χρονοδιάγραμμα τόσο για τα νέα οχήματα (δύο έτη από την ημερομηνία έκδοσης των τεχνικών προδιαγραφών) όσο και για τον υφιστάμενο στόλο (μετασκευή εντός τριών ετών από την ημερομηνία έκδοσης των τεχνικών προδιαγραφών για όλα τα οχήματα που είναι εξοπλισμένα με ταχογράφο διαφορετικό από τους ευφυείς ταχογράφους πρώτης έκδοσης· μετασκευή εντός τεσσάρων ετών από την ημερομηνία έκδοσης των τεχνικών προδιαγραφών για όλα τα οχήματα που είναι εξοπλισμένα με ευφυή ταχογράφο πρώτης έκδοσης).

5. Σύσταση

Δεδομένου ότι η θέση του Συμβουλίου σε πρώτη ανάγνωση συνάδει με την προσωρινή συμφωνία που επετεύχθη στη διάρκεια των διοργανικών διαπραγματεύσεων, η εισηγήτρια συνιστά την έγκρισή της χωρίς τροποποιήσεις.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΡΜΟΔΙΑΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Υπόμνημα των χρησιμοποιούμενων συμβόλων:

+ : υπέρ

- : κατά

0 : αποχή