ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την κλιμάκωση των εντάσεων στα Βαρώσια έπειτα από τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και την επείγουσα ανάγκη για επανέναρξη των συνομιλιών

B9-0355/2020

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την κλιμάκωση των εντάσεων στα Βαρώσια έπειτα από τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και την επείγουσα ανάγκη για επανέναρξη των συνομιλιών

(2020/2844(RSP))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– υπενθυμίζοντας τη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου του 1979 μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο,

– έχοντας υπόψη τις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου και τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και τα συναφή ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως τα ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992),

– έχοντας υπόψη τη δήλωση που εξέδωσε το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στις 9 Οκτωβρίου 2019, στην οποία υπενθυμίζεται η σημασία του καθεστώτος του περίκλειστου τμήματος της Αμμοχώστου (Βαρωσίων), όπως αναφέρεται στα προηγούμενα ψηφίσματά του, και επαναλαμβάνεται ότι δεν θα πρέπει να αναληφθούν ενέργειες που δεν συνάδουν με τα ψηφίσματα αυτά, καθώς και τη δήλωσή του της 9ης Οκτωβρίου 2020, με την οποία αποδοκιμάζεται η μονομερής ενέργεια της Τουρκίας να «ανοίξει» τμήμα της περιοχής στις 8 Οκτωβρίου 2020,

– έχοντας υπόψη την προηγούμενη δήλωσή του της 14ης Φεβρουαρίου 2012 σχετικά με την επιστροφή του περίκλειστου τμήματος της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους του[1],

– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Αναφορών, της 17ης Ιουλίου 2008, σχετικά με την διερευνητική επίσκεψη στην Κύπρο από 25 έως 28 Νοεμβρίου 2007 σε σχέση με την αναφορά 733/2004, και την έκθεσή της, της 21ης Νοεμβρίου 2018, σχετικά με την αποστολή παρακολούθησης από 7 έως 8 Μαΐου 2018 και τις συστάσεις που περιέχονται σε αυτή,

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 23ης Σεπτεμβρίου 2008 σχετικά με τις διαβουλεύσεις της Επιτροπής Αναφορών κατά το 2007[2], το ψήφισμά του της 22ας Απριλίου 2009 σχετικά με τις διαβουλεύσεις της Επιτροπής Αναφορών κατά το έτος 2008[3] και το ψήφισμά του της 13ης Φεβρουαρίου 2019 σχετικά με τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων της Επιτροπής Αναφορών κατά το 2018[4],

– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του σχετικά με τις εκθέσεις προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία, ιδίως δε το πιο πρόσφατο ψήφισμά του της 13ης Μαρτίου 2019[5], με το οποίο ζητεί από την Τουρκία «να μεταβιβάσει την περίκλειστη περιοχή της Αμμόχωστου στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με την απόφαση 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, και να απόσχει από ενέργειες που αλλοιώνουν τη δημογραφική ισορροπία του νησιού μέσω της εφαρμογής πολιτικής παράνομων εποικισμών»,

– έχοντας υπόψη το πρόσφατο ψήφισμά του της 17ης Σεπτεμβρίου 2020 σχετικά με την προετοιμασία του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα επικεντρωθεί στην επικίνδυνη κλιμάκωση και στον ρόλο της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο[6], όπου υπογραμμίζεται ότι «περαιτέρω κυρώσεις μπορούν να αποφευχθούν μόνο μέσω του διαλόγου, της γνήσιας συνεργασίας και της απτής προόδου»,

– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ης Οκτωβρίου 2020, στα οποία επαναλαμβάνεται η δέσμευση της ΕΕ για πλήρη σεβασμό των ψηφισμάτων 550 (1984) και 789 (1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών,

– έχοντας υπόψη τις σχετικές δηλώσεις του Αντιπροέδρου της Επιτροπής/Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, και ιδίως τη δήλωσή του της 13ης Οκτωβρίου 2020 με την οποία εκφράζει την ανησυχία της ΕΕ για την απόφαση της Άγκυρας να προχωρήσει στο «άνοιγμα» του παραλιακού μετώπου των Βαρωσίων στις 8 Οκτωβρίου 2020,

– έχοντας υπόψη τη δήλωση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών μετά τη συνάντησή του με τους δύο ηγέτες στο Βερολίνο τον Νοέμβριο του 2019 και την πρόσφατη δημόσια δήλωσή του ότι είναι πρόθυμος να καταβάλει νέα προσπάθεια για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι ουσιαστικές, καθώς και την απόφασή του να αποστείλει στη νήσο της Κύπρου την ειδική απεσταλμένη του, Jane Holl Lute, για διερευνητικές συναντήσεις έως το τέλος του τρέχοντος μήνα,

– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πόλη της Αμμοχώστου στην Κυπριακή Δημοκρατία δέχτηκε εισβολή από τουρκικές δυνάμεις τον Αύγουστο του 1974 και έκτοτε τελεί υπό παράνομη κατοχή·

Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα τμήμα της Αμμοχώστου περιφράχτηκε τότε, παραμένει δε ακατοίκητο και υπό τον άμεσο έλεγχο του τουρκικού στρατού·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η ευθύνη για το status quo των Βαρωσίων βαρύνει την Τουρκία και, συνεπώς, το ίδιο ισχύει όσον αφορά την ευθύνη για κάθε προσπάθεια αλλαγής του καθεστώτος τους κατά παράβαση της Συμφωνίας Υψηλού Επιπέδου του 1979 και των σχετικών ψηφισμάτων 550 (1984) και 789 (1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών·

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο ψήφισμα 550 (1984), το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών «θεωρεί τις απόπειρες για εποικισμό οποιουδήποτε τμήματος των Bαρωσίων από άτομα άλλα από τους κατοίκους τους ως απαράδεκτες και ζητά τη μεταβίβαση της περιοχής αυτής στη διοίκηση των Hνωμένων Eθνών», και ότι στο ψήφισμα 789 (1992) το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ζητεί, με σκοπό την εφαρμογή του ψηφίσματος 550 (1984), τα Βαρώσια να μεταβιβαστούν, ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης, «υπό τον έλεγχο της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο»·

Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η επιστροφή του περίκλειστου τμήματος της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους του θα διευκόλυνε τις προσπάθειες για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία, με την υποστήριξη του σημερινού Τουρκοκύπριου ηγέτη Ersin Tatar, έχει προχωρήσει στο «άνοιγμα» μέρους των Βαρωσίων κατά παράβαση προηγούμενων συμφωνιών και των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών·

Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία έχει δηλώσει ότι θα προβεί μονομερώς σε διάφορα έργα στα Βαρώσια, απειλώντας να προετοιμάσει την περιοχή για τον παράνομο εποικισμό της·

Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Erdoğan στην κατεχόμενη περιοχή της Κύπρου, συνοδεία του ηγέτη του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), Devlet Bahçeli, για «πικνίκ» στα Βαρώσια στις 15 Νοεμβρίου, είναι εξαιρετικά προκλητική και έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις επίσης μεταξύ των Τουρκοκυπρίων·

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι μεγάλος αριθμός Τουρκοκυπρίων αντέδρασαν στις μηχανορραφίες της Άγκυρας και του κ. Tatar, οργανώνοντας εκστρατεία με το σύνθημα «#no picnic on pain» (#όχι πικνίκ πάνω στον πόνο)·

Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι σε όλες τις προηγούμενες διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της τελευταίας διάσκεψης για την Κύπρο στο Κραν Μοντανά το 2017, το περίκλειστο τμήμα της Αμμοχώστου συμπεριλήφθηκε μεταξύ των περιοχών που πρέπει να επιστραφούν υπό την ελληνοκυπριακή διοίκηση μετά τη συνολική διευθέτηση του Κυπριακού στη βάση που έχει συμφωνηθεί της δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας·

1. καταδικάζει ως παράνομη τη μονομερή ενέργεια της Τουρκίας να «ανοίξει» μέρος του περίκλειστου τμήματος της Αμμοχώστου και απευθύνει προειδοποίηση για οποιαδήποτε αλλαγή του status quo στα Βαρώσια κατά παράβαση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών·

2. εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για τις εμπρηστικές δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου κατά την προκλητική επίσκεψή του στα Βαρώσια, οι οποίες αποκάλυψαν κατάφωρα τον «χάρτη πορείας» της Άγκυρας για τον παράνομο εποικισμό της περίκλειστης πόλης και την προφανή υποστήριξη που παρέχει υπέρ της μόνιμης διχοτόμησης της Κύπρου·

3. παροτρύνει την κυβέρνηση της Τουρκίας να ανακαλέσει την απόφαση αυτή και να αποφύγει οποιαδήποτε μονομερή ενέργεια θα μπορούσε να εγείρει περαιτέρω εντάσεις στο νησί, σύμφωνα με την πρόσφατη έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών·

4. καλεί την Τουρκία να ενεργήσει σύμφωνα με τα προαναφερθέντα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τις αποφάσεις της ΕΕ και τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τις συστάσεις των εκθέσεών του·

5. εκφράζει τη βαθιά ανησυχία ότι το προκλητικό και παράνομο «άνοιγμα» των Βαρωσίων αποτελεί μέρος ενός μακροπρόθεσμου τουρκικού σχεδίου για αλλαγή του καθεστώτος ιδιοκτησίας στην περιοχή και, επομένως, μείωση, κατ’ αυτόν τον τρόπο, των προοπτικών επιστροφής των Βαρωσίων, όπως προβλέπεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ή μέσω της συνολικής επίλυσης του Κυπριακού·

6. παροτρύνει την Τουρκία να απόσχει από την υλοποίηση των απειλών της για παράνομο εποικισμό με άτομα άλλα από τους νόμιμους κατοίκους των Βαρωσίων, και τονίζει ότι η έκκληση στους νόμιμους κατοίκους να επιστρέψουν στις περιουσίες τους υπό συνθήκες στρατιωτικής κατοχής θα ισοδυναμούσε επίσης με ακραία πρόκληση, θα ήταν απαράδεκτη και θα παραβίαζε τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών·

7. τονίζει ότι η δημιουργία νέων τετελεσμένων υπονομεύει τις προοπτικές για μια συνολική επίλυση του Κυπριακού, καθώς επιδεινώνουν την κατάσταση στην περιοχή, βαθύνουν τη διαίρεση του νησιού και εδραιώνουν τη μόνιμη διχοτόμηση της Κύπρου·

8. εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για το γεγονός ότι η αυξανόμενη κλιμάκωση της έντασης υπονομεύει τις προοπτικές επανέναρξης ουσιαστικών διαπραγματεύσεων για τη συνολική επίλυση του Κυπριακού· υπογραμμίζει ότι οι απευθείας συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ παραμένουν η μόνη επιλογή για την επίτευξη λύσης με την οποία θα επιτυγχάνεται η επανένωση του νησιού της Κύπρου και του λαού της, οδηγώντας, μεταξύ άλλων, σε εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, βελτίωση των προοπτικών για την οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας και ενίσχυση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας·

9. επαναλαμβάνει ότι στηρίζει την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για μια συνολική επίλυση του Κυπριακού το συντομότερο δυνατόν, στη βάση που έχει συμφωνηθεί της δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας, με ενιαία διεθνή νομική προσωπικότητα, ενιαία κυριαρχία και ενιαία ιθαγένεια και με πολιτική ισότητα μεταξύ των δύο κοινοτήτων, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το κεκτημένο της ΕΕ και με βάση τον σεβασμό των αρχών στις οποίες εδράζεται η Ένωση·

10. υπενθυμίζει την έκκληση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο όπου διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά το 2017, με βάση, συνεπώς, την κοινή δήλωση των δύο ηγετών του 2014, το πλαίσιο των έξι σημείων της 30ής Ιουνίου 2017, και τις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν έως τη λήξη της διάσκεψης, και παροτρύνει την Τουρκία να δεσμευτεί συγκεκριμένα για τον σκοπό αυτό·

11. παροτρύνει τα θεσμικά όργανα και τους υπαλλήλους της ΕΕ να συντονίσουν τις προσπάθειές τους με το Κοινοβούλιο προκειμένου να πείσουν την Τουρκία να αναστρέψει τις παράνομες ενέργειές της στα Βαρώσια, να απόσχει από κάθε μονομερή δραστηριότητα που παραβιάζει περαιτέρω την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας ή επιδιώκει να δημιουργήσει νέα τετελεσμένα κατά παράβαση του δικαίου της θάλασσας και να υπονομεύσει την επανένωση της Κύπρου στη συμφωνηθείσα βάση· τους παροτρύνει να προωθήσουν τις θετικές προοπτικές συνεργασίας·

12. υπογραμμίζει την προθυμία της ΕΕ να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην υποστήριξη των διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων με τον διορισμό εκπροσώπου στην αποστολή καλών υπηρεσιών του ΟΗΕ κατά την επανέναρξή τους·

13. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής / Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, το Συμβούλιο, την Επιτροπή, τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών, τα Ηνωμένα Έθνη και την Τουρκία, διασφαλίζοντας τη μετάφραση του παρόντος κειμένου στην τουρκική γλώσσα.