ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την κλιμάκωση των εντάσεων στα Βαρώσια έπειτα από τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και την επείγουσα ανάγκη για επανέναρξη των συνομιλιών

B9‑0360/2020

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου σχετικά με την κλιμάκωση των εντάσεων στα Βαρώσια έπειτα από τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και την επείγουσα ανάγκη για επανέναρξη των συνομιλιών

(2020/2844(RSP))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του σχετικά με την Τουρκία, και συγκεκριμένα το ψήφισμά του της 17ης Σεπτεμβρίου 2020 σχετικά με την προετοιμασία του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα επικεντρωθεί στην επικίνδυνη κλιμάκωση και στον ρόλο της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο[1], το ψήφισμά του της 24ης Νοεμβρίου 2016 σχετικά με τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας[2], το ψήφισμά του 27ης Οκτωβρίου 2016 σχετικά με την κατάσταση των δημοσιογράφων στην Τουρκία[3], το ψήφισμά του της 8ης Φεβρουαρίου 2018 σχετικά με τη σημερινή κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία[4], το ψήφισμά του της 13ης Μαρτίου 2019 σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής του 2018 για την Τουρκία[5], το ψήφισμά του της 19ης Σεπτεμβρίου 2019 σχετικά με την κατάσταση στην Τουρκία, ιδίως την απομάκρυνση εκλεγμένων δημάρχων[6], και το ψήφισμά του της 13ης Νοεμβρίου 2014 σχετικά με τις ενέργειες της Τουρκίας που προκαλούν εντάσεις στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου[7],

– έχοντας υπόψη τη συζήτησή του στις 9 Ιουλίου 2020 σχετικά με τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην ανατολική Μεσόγειο και τις αρνητικές επιπτώσεις των μονομερών ενεργειών της Τουρκίας στην περιοχή,

– έχοντας υπόψη τις προηγούμενες δηλώσεις του Αντιπροέδρου της Επιτροπής/Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Josep Borrell, συμπεριλαμβανομένης της δήλωσης της 20ής Οκτωβρίου 2020 σχετικά με την εκλογική διαδικασία στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, και τις δηλώσεις της 6ης Οκτωβρίου, της 13ης Οκτωβρίου και της 15ης Νοεμβρίου 2020 σχετικά με τις εξελίξεις στα Βαρώσια,

– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της 1ης και 2ας Οκτωβρίου 2020,

– έχοντας υπόψη το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο του 1949,

– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,

Α. λαμβάνοντας ότι η Κύπρος τελεί εν μέρει υπό τουρκική κατοχή από τον πόλεμο του 1974· λαμβάνοντας υπόψη ότι το σχέδιο Annan του ΟΗΕ για την επανένωση της νήσου συμφωνήθηκε και από τις δύο πλευρές και υποβλήθηκε σε δημοψήφισμα το 2004· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ελληνοκυπριακή κοινότητα καταψήφισε με 76 % το σχέδιο Ανάν, ενώ η τουρκοκυπριακή κοινότητα το υπερψήφισε με 65 %· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Κύπρος προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συνομιλίες για την επανένωση είχαν ξαναρχίσει και ότι οι ηγέτες και από τις δύο πλευρές ήταν προσηλωμένοι στην ειρήνη, αλλά ότι έχουν διακοπεί από το 2017 λόγω της άρνησης της Τουρκίας να ορίσει ημερομηνία για την οριστική απόσυρση των στρατευμάτων της από το νησί·

Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πόλη της Αμμοχώστου κατοικούνταν σε μεγάλο βαθμό από Ελληνοκύπριους πριν από τον πόλεμο του 1974· λαμβάνοντας υπόψη ότι η πόλη σήμερα έχει μετατραπεί σε πόλη-φάντασμα υπό τον έλεγχο του τουρκικού στρατού· λαμβάνοντας υπόψη ότι πρώην κάτοικοι έχουν καταφύγει στο νότιο τμήμα της νήσου· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο πλαίσιο των ειρηνευτικών συνομιλιών, το 2011 συστάθηκε επιτροπή για την επεξεργασία των περιουσιακών απαιτήσεων των πρώην κατοίκων, η οποία τους επιτρέπει να υποβάλουν αίτηση για πλήρη επιστροφή ή ανταλλαγή της περιουσίας τους ή για αποζημίωση· λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλοί Ελληνοκύπριοι έχουν χρησιμοποιήσει την εν λόγω επιτροπή από το 2011, σε προπαρασκευή για την επανένωση του νησιού· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περισσότεροι έχουν υποβάλει αίτηση για πλήρη επιστροφή των περιουσιακών τους στοιχείων· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επιστροφές θα πρέπει να πραγματοποιούνται υπό την εποπτεία του ΟΗΕ και όχι της Τουρκίας·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει ξανά η συμβολικής σημασίας συνοικία των Βαρωσίων στην πόλη της Αμμοχώστου, σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2020 από τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Τουρκοκύπριο τότε υποψήφιο για την προεδρία Ersin Tatar· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τουρκικός στρατός επιβεβαίωσε την απόφαση και άνοιξε τη συνοικία στο κοινό στις 8 Οκτωβρίου 2020, παρά τη διεθνή κατακραυγή και τις διαμαρτυρίες στην Κύπρο· λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα πολυκατάστημα, ανάμεσα σε άλλες ελληνοκυπριακές ιδιοκτησίες, άνοιξε εκ νέου υπό τουρκικό έλεγχο·

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία έχει παραβιάσει τα ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, δεδομένου ότι παρείχε πρόσβαση στη συνοικία των Βαρωσίων στην Αμμόχωστο σε πρόσωπα που δεν είναι κάτοικοι της, με σκοπό την προώθηση της περιοχής για τουρισμό· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα τουρκικά σχέδια για την αποκατάσταση των ιδιοκτησιών υπό την αιγίδα της Τουρκίας, και όχι υπό τον ΟΗΕ, θεωρούνται πρόκληση και παραβίαση των συμφωνηθέντων κανόνων για την επιστροφή περιουσιακών στοιχείων·

Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι περιφερειακοί γείτονες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, έχουν καλέσει την Τουρκία να μην προχωρήσει στα σχέδιά της·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα εξέλεξε τον Ersin Tatar ως νέο ηγέτη της στις 18 Οκτωβρίου 2020· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο απερχόμενος Πρόεδρος Mustafa Akinci διαδραμάτισε σημαντικό, θετικό και ιστορικό ρόλο στην προώθηση της ειρήνης και του διαλόγου μεταξύ των δύο κοινοτήτων στο νησί·

Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν αποφάσισε να πραγματοποιήσει πικ νικ στην παραλία των Βαρωσίων την Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2020 για τον εορτασμό της 37ης επετείου του πολέμου, πυροδοτώντας διαμαρτυρίες, μεταξύ άλλων από Τουρκοκυπρίους που υποστηρίζουν την επανένωση του νησιού·

Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι στις 10 Νοεμβρίου 2020 χιλιάδες Τουρκοκύπριοι διαμαρτυρήθηκαν σε πρωτοφανείς αριθμούς στο βόρειο τμήμα της Κύπρου κατά της τουρκικής παρέμβασης στην Κύπρο, μεταξύ άλλων στα Βαρώσια, ζητώντας την ελευθερία, τη δημοκρατία και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των Ελληνοκυπρίων από τα Βαρώσια· λαμβάνοντας υπόψη ότι στη διαμαρτυρία συμμετείχαν οι κυριότεροι ηγέτες της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένου του πρώην προέδρου Mustafa Akinci·

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα και σημαντικός εταίρος της ΕΕ και ότι ως εκ τούτου αναμένεται από αυτήν να τηρεί τα υψηλότερα πρότυπα όσον αφορά τη δημοκρατία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ είναι σαφής και αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της ΕΕ, αποδεικνύοντας την υποστήριξη και αλληλεγγύη της προς την Κύπρο και υποστηρίζοντας τις αρχές του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου·

1. καταδικάζει κατηγορηματικά τη μονομερή απόφαση της Τουρκίας να ανοίξει τμήματα των Βαρωσίων στην πόλη της Αμμοχώστου από τις 8 Οκτωβρίου 2020· καλεί την Τουρκία να ανακαλέσει αμέσως τις ενέργειές της·

2. εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για την παραβίαση του καθεστώτος των Βαρωσίων, το οποίο προστατεύεται ρητά από τα ψηφίσματα 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών·

3. παροτρύνει όλα τα μέρη να υποστηρίξουν ενεργά τις διαπραγματεύσεις για τη δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού στο πλαίσιο του ΟΗΕ και σύμφωνα με τις ιδρυτικές αρχές της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο·

4. καλεί την ΕΕ να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην προώθηση της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, μεταξύ άλλων με τον διορισμό εκπροσώπου της ΕΕ στην αποστολή καλών υπηρεσιών του ΟΗΕ·

5. πιστεύει ακράδαντα ότι η βιώσιμη επίλυση του κυπριακού προβλήματος θα ωφελήσει κάθε χώρα της περιοχής, πρώτα και κύρια την Κύπρο, την Ελλάδα και την Τουρκία, καθώς και την ΕΕ·

6. υπογραμμίζει τη σημασία της εποικοδομητικής συνεργασίας με τον νέο Τουρκοκύπριο Πρόεδρο Ersin Tatar, με στόχο την επίτευξη συνολικής διευθέτησης και την επίτευξη επανένωσης, ασφάλειας και σταθερότητας στη νήσο και στην περιοχή·

7. ζητεί συνολικό διακανονισμό που θα βασίζεται σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία εντός του πλαισίου του ΟΗΕ και σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών·

8. συγχαίρει και αποτίει φόρο τιμής στον ιστορικό ρόλο που διαδραμάτισε ο πρώην Τουρκοκύπριος Πρόεδρος Mustafa Akinci στην προσπάθεια του συνολικού διακανονισμού του κυπριακού προβλήματος·

9. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η αυξανόμενη κλιμάκωση των εντάσεων στα ύδατα της ανατολικής Μεσογείου υπονομεύει τις προοπτικές επανέναρξης των άμεσων συνομιλιών για συνολική επίλυση του Κυπριακού, ενώ αυτή η οδός εξακολουθεί να είναι η αποτελεσματικότερη όσον αφορά τις προοπτικές οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας·

10. εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για την τρέχουσα κατάσταση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, κυρίως όσον αφορά τη δεινή κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία και τη διάβρωση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου· υπογραμμίζει τις παρελθούσες και τις τρέχουσες αρνητικές επιπτώσεις των μονομερών πρωτοβουλιών εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, και το γεγονός ότι οι παράνομες ερευνητικές και γεωτρητικές δραστηριότητες της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο επιδεινώνουν περαιτέρω τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας εν γένει· καλεί την Τουρκία και τα κράτη μέλη της ΕΕ να συνενώσουν τις δυνάμεις τους για να στηρίξουν την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης και τον πολιτικό διάλογο στη Λιβύη και να τηρήσουν το εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλει ο ΟΗΕ· εκφράζει τη λύπη του για τον αρνητικό αντίκτυπο που έχουν η τρέχουσα εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και άλλες ενέργειες στη Μεσόγειο στη σταθερότητα της περιοχής·

11. ζητεί από την Τουρκία να απόσχει από προσπάθειες εκφοβισμού κρατών μελών της ΕΕ στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και καλεί το Συμβούλιο να διατηρήσει την ενιαία θέση του απέναντι στις ενέργειες της Τουρκίας που οξύνουν τις περιφερειακές αντιπαλότητες, εξετάζοντας παράλληλα τη δυνατότητα επιβολής στοχευμένων κυρώσεων·

12. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής/Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση και στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, στον Πρόεδρο, την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο της Δημοκρατίας της Τουρκίας, και στα κράτη μέλη της ΕΕ.